Festival – cả tiếng Anh và tiếng Pháp viết giống nhau - có nghĩa là lễ hội. 5 năm trở lại đây, thuật ngữ Festival được ngành du lịch Việt Nam phổ cập đến mức lạm phát. Mục đích và yêu cầu thì không cần bàn cãi: để quảng bá và thu hút du khách. Còn hiệu quả thì tùy góc độ mà có nhiều nhận định, đánh giá khác nhau.


Về phía các nhà tổ chức, mọi Festival đều thành công tốt đẹp. Hầu như không có khiếm khuyết. Cứ thế mà tăng tốc cả về qui mô lẫn thời gian tổ chức. Dĩ nhiên phần kinh phí cũng phải nhân lên tương ứng. Công bằng mà nói, các festival đều ít nhiều góp phần quảng bá du lịch địa phương và phục vụ một bộ phận nhất định du khách và cư dân địa phương.

Với du khách, cái háo hức hăm hở về các festival ngày càng nguội lạnh. Có lẽ họ mong đợi quá nhiều trong khi trình độ tổ chức thì rất hạn chế cả nội dung, hình thức cho đến quản lý. Để tổ chức festival, các nước có đội ngũ chuyên nghiệp, chuẩn bị trước hằng năm và chẳng nơi nào giống nơi nào. Còn ở Việt Nam cứ na ná giống nhau với công thức: sân khấu hóa- truyền hình trực tiếp- phát biểu lòng vòng + một ít thời trang + ẩm thực + ca nhạc + triển lãm + trò chơi / cuộc thi hay lễ hội…

Chẳng du khách nào bỏ tiền triệu để chen chúc xem sân khấu hóa nóng nực hay nghe ca nhạc thập cẩm. Du khách càng ngày càng dị ứng với các lễ hội “giả”, lễ hội “diễn”! Họ muốn được tắm mình trong dòng chảy văn hóa bản địa tự nhiên một cách chủ động chứ không phải bị “tra tấn” đến bực mình.

Có thể khẳng định: các festival ở Việt Nam đều hoành tráng về tiền bạc, nghèo nàn về nội dung lẫn hình thức thể hiện. Nếu dùng các khoản chi phí đó để đầu tư hạ tầng và cải tạo môi trường sẽ thiết thực và hiệu quả hơn nhiều.

Kể cả viết bài này hoàn toàn không có ý phản bác hay tẩy chay các festival. Dẫu đã gần chục lần dự festival các tỉnh và lần nào cũng có chuyện bức xúc, ấm ức, lắm chuyện chịu không nổi và không hiểu tại sao lại như vậy? Festival hoàn toàn không có lỗi. Có chăng là ở thói khoa trương, bệnh hình thức và tâm lý đám đông, hễ “thấy người ta ăn khoai là vác mai đi đào”

So với các nước, du lịch Việt Nam còn non trẻ, nhân lực thiếu hụt, kinh tế còn khó khăn. Việc tổ chức các festival cần cân nhắc và chọn lọc thật kỹ, có bản sắc từng vùng riêng. Phải dám dẹp bỏ những festival tai tiếng, bán giấy phép cho các công ty quảng cáo hoặc những festival được làm cho bằng anh bằng chị, cho oai với thiên hạ…

Chỉ cần vài festival có chất lượng, độc đáo còn hơn là hàng chục festival hời hợt và na ná nhau như hiện nay. Tiền của dân phải được sử dụng một cách hiệu quả nhất, làm sao sau mỗi festival tiền tỉ là môi trường sống và môi trường du lịch tốt hơn trước, xây dựng thêm cơ sở hạ tầng để đón lượng khách gia tăng. Được như vậy chắc doanh nghiệp lữ hành sẽ nhập cuộc chia lửa cho các Ban tổ chức, chứ không dửng dưng – thậm chí hoài nghi như hiện nay.