Cách đây không lâu, khi sự việc xây dựng bãi đỗ xe lăng Tự Đức 17.000m2 đã ủi bay lăng mộ bà Tài nhân – một phi tần của vua Tự Đức vẫn còn gây nhiều bức xúc trong dư luận. Báo chí đã có nhiều bài viết lên tiếng vấn đề này. Và đến nay, việc này vẫn chưa được được giải quyết thì trong vài ngày gần đây, dư luận và khách du lịch lại chứng kiến hiện trường đang san ủi để chuẩn bị làm bãi đỗ xe với diện tích 5.000m2 ngay trước mặt lăng vua Khải Định.

Đôi nét về lăng Khải Định

Lăng Khải Định, còn gọi là Ứng Lăng. Đây là vị vua thứ 12 của triều Nguyễn (1885-1925). Toạ lạc trên triền núi Châu Chữ (còn gọi là Châu Ê) bên ngoài kinh thành Huế, nay thuộc xã Thủy Bằng, thị xã Hương Thủy.


Lăng khởi công ngày 4 tháng 9 năm 1920 do Tiền quân Đô thống phủ Lê Văn Bá là người chỉ huy và kéo dài suốt 11 năm mới hoàn tất. Tham gia xây dựng lăng có rất nhiều thợ nghề và nghệ nhân nổi tiếng khắp cả nước như Phan Văn Tánh, Nguyễn Văn Khả, Ký Duyệt, Cửu Sừng...

So với lăng của các vua tiền nhiệm, lăng Khải Định có diện tích khiêm tốn hơn nhiều, với kích thước 117 m × 48,5 m nhưng ngược lại cực kỳ công phu và tốn nhiều thời gian. Để xây lăng, Khải Định cho người sang Pháp mua sắt, thép, xi măng, ngói Ardoise..., cho thuyền sang Trung Hoa, Nhật Bản mua đồ sứ, thủy tinh màu... để kiến thiết công trình trên ngọn đồi này. Về kiến trúc lăng Khải Định được người đời sau thường đặt ra ngoài dòng kiến trúc truyền thống thời Nguyễn bởi cái mới, cái lạ, cái độc đáo... tạo ra từ phong cách kiến trúc.

Về tổng thể, lăng là một khối hình chữ nhật vươn lên cao có 127 bậc cấp. Sự xâm nhập của nhiều trường phái kiến trúc như Ấn Độ giáo, Phật giáo, Roman, Gothique... đã để lại dấu ấn trên lăng rất đặc trưng. Điều này là kết quả của hai yếu tố: sự giao thoa văn hóa Đông - Tây trong buổi giao thời của lịch sử và cá tính của Khải Định.


Với những nét độc đáo và đa dạng, lăng Khải Định là một trong 16 điểm di tích Huế đã được UNESCO công nhận là Di sản Văn hóa Thế giới.

Bãi đỗ xe 5.000m2 trước mặt lăng vua Khải Định và việc vi phạm nghiêm trọng theo các quy chế của UNESCO

Để được UNESCO công nhận là di sản thế giới, phải hội tụ các điều kiện và tiêu chí rất khắt khe do UNESCO quy định. Đặc biệt, đó là tiêu chí liên quan về ranh giới bảo vệ di sản, cảnh quan thiên nhiên và yếu tố về mặt phong thủy. Mặc dù lăng Khải Định đã được công nhận là di sản nhưng phải có những báo cáo định kỳ cho UNESCO về những thay đổi có liên quan đến các tiêu chí. Nếu vi phạm vào một trong những tiêu chí này, UNESCO sẽ liệt các di sản trong tình trạng lâm nguy.

Như vậy, việc sẽ xây dựng bãi đỗ xe 5.000m2 trước mặt lăng vua Khải Định là sự vi phạm nghiêm trọng vào vùng cấm khu vực bảo vệ. Đây là một vấn đề vi phạm nghiêm trọng theo quy chế UNESCO mà Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế là chủ đầu tư.


Hiện trường xây dựng bãi đỗ xe thiếu minh bạch

Một công trình xây dựng bãi đỗ xe quy mô 5.000m2 ngay trước mặt lăng Khải Định – là một di sản văn hóa thế giới nhưng trong mấy ngày gần đây, du khách và người dân hoàn toàn không biết công trình đang xây dựng cái gì? Và cũng không có pa-no, sơ đồ thiết kế, đơn vị thiết kế, chủ đầu tư…Đây cũng là một sự vi phạm trong quy chế xây dựng một công trình mới. Điều này cũng đặt câu hỏi cho Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế có phải đang cố tình né tránh báo chí, dư luận và không cho mọi người tìm hiểu việc xây dựng ở đây?


Việc vi phạm nghiêm trọng vào hành lang bảo vệ di sản lăng Khải Định và sự thiếu minh bạch trong vấn đề cấp phép, xây dựng…Dư luận cần sự trả lời nghiêm túc và cụ thể từ Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế. Cụ thể những di tích lăng tẩm nào của Huế đã được UNESCO công nhận, ranh giới bảo vệ khu vực xung quanh lăng và khuyến cáo ranh giới bảo vệ cho những khu vực này đã được thực hiện hay chưa?