Cháo chua là một món lạ của người Kho. Món này vừa là thức ăn (cháo) lại vừa là thức uống giải khát (như rượu). Tương truyền, món ăn này do thần linh chỉ dạy người Kho cách chế biến để chống lại sự khắc nghiệt của thời tiết xứ Cao nguyên.

Vào khoảng tháng mười (âm lịch) khi gió heo may tràn tới, tiết trời trở nên se lạnh - hanh khô cũng là lúc người dân K'ho bắt tay vào vụ gặt lúa nương. Những gùi lúa mang về đầu tiên được người dân Kho cẩn thận cho vào cối giã thành gạo. Hạt gạo lúa nương là sự kết tinh của nắng, gió và đất cao nguyên tạo nên một hương thơm đậm đà. Người ta cho "hạt ngọc" của trời vào nồi để nấu cháo. Mùi hương của cháo bốc lên thơm ngát, hòa quyện vào khói lam chiều tạo nên một không gian yên lành của núi rừng Tây Nguyên. Khi cháo chín nhừ người ta cho thêm chút muối để tạo độ mặn vừa phải, sau đó bắc khỏi bếp, để nguội, trút cháo vào những trái bầu khô đã được lấy ruột, rồi nút lại treo lên vách nứa nhà sàn.

Đến tháng ba năm sau, khi bắt đầu một vụ nương mới người ta không quên mang theo bầu cháo của năm trước cùng các món như bình nước, mấy con cá khô, vài trái ớt, quả cà. Dưới cái nắng đổ lửa tháng ba ở Cao Nguyên, người ta như đói, khát, và mệt hơn. Đây cũng là lúc thích hợp để thưởng thức món cháo chua dưới tán của những gốc cây kơ-nia rợp mát. Theo quan niệm của người K'ho, cháo chua là món ăn bổ dưỡng. Nó có vị chua xen lẫn vị ngọt, có hương của men rượu. Nó là thứ nước uống giải được cơn khát giữa trưa, chống được cảm nắng, tăng cường sức đề kháng cho cơ thể. Người Kho tin rằng, chính món cháo chua đã giúp cho người Kho chống chịu được với nắng, gió và những cơn mưa rào khắc nghiệt của núi rừng cao nguyên.

Có thể nói, từ xưa người Kho đã biết sống nương tựa vào tự nhiên để trồng khoai sắn, làm ruộng lúa nương nhưng đồng thời họ cũng đã biết cách để ứng phó với tự nhiên khắc nghiệt bằng nhiều cách như cất nhà sàn, nhà hướng về phương nam… Trong đó cũng có những món ăn như cháo chua. Sự ứng phó ấy rất nhẹ nhàng, phản ánh một lối sống hài hòa, nương tựa vào tự nhiên là chính. Nếu có dịp đến thăm vùng đồng bào dân tộc Kho, khi được mời món cháo chua bạn đừng nên từ chối, hãy thử một lần để biết qua vị lạ của vùng cao.
nguoidulich