Nếu muốn tìm hiểu đời sống của Phật giáo hơn 2.000 năm, chiêm ngưỡng đền Vat Phou - kiến trúc tiền Angkor đã được UNESCO xếp hạng di sản văn hóa thế giới, bạn hãy khoác balô đến Lào trong khoảng 1 tuần. Chi phí tour chỉ ngang du lịch trong nước.


Từ thành phố Quy Nhơn đến Pakse - thị xã tỉnh lỵ Champasak, tiện nhất là qua Cửa khẩu quốc tế Bờ Y, nối Kon Tum với Attapu. Tuyến xe khách Quy Nhơn - Pakse hoạt động 4 chuyến/tuần vào các ngày thứ hai, tư, năm, bảy. Hành trình có cự ly 600 km, giá vé là 16 USD, khởi hành từ Quy Nhơn lúc 6h sáng và đến Pakse khoảng 6h chiều tối cùng ngày.

Đến Cửa khẩu Bờ Y, bạn có thể đổi một ít tiền Lào để tiêu vặt (10.000 kip = 16.000 VND). Để sang Lào, bạn chỉ cần xuất trình hộ chiếu, không cần visa. Cán bộ cửa khẩu Lào sẽ đóng dấu vào hộ chiếu cho phép thời gian bạn được quá cảnh vào nước bạn, thông thường 1 tháng.

Sau khi làm xong các thủ tục xuất nhập cảnh, xe sẽ chạy vào đường 18B mới khánh thành, hai bên đường là những cánh rừng bạt ngàn, thỉnh thoảng là vài buôn làng nhỏ. Trên đường đến Pakse, xe sẽ đi ngang qua 2 tỉnh Attapu và Sekong. Nhà cửa ở đây chủ yếu là nhà sàn, làm bằng gỗ, hầu như nhà nào cũng có anten chảo, sinh hoạt yên bình và đường xá rất ít xe cộ.

Xe vào bến Pakse, bạn có thể tự đi tìm nhà trọ bình dân. Phòng 2 giường, có máy lạnh giá vào khoảng 70.000 kip. Bạn nhớ mang theo điện thoại di động. Tại Lào, bạn có thể mua một sim mới để liên lạc với gia đình và bạn bè ở VN mà không cần lo về giá cước viễn thông. Gọi về VN 2.000 kip/phút. Phí tin nhắn ở đây hầu như không đáng kể, nhưng từ VN nhắn qua số máy ở Lào lên đến 2.000 đồng/tin nhắn.

Ở Pakse bạn có thể bách bộ dọc các con đường, và gặp rất nhiều người Việt. Bà con người Việt ở Pakse rất đông.

Pakse có nhiều thứ để bạn tìm hiểu. Bạn nên dậy sớm và hãy chọn một quán cà phê. Ở đây các quán cà phê thường bán cả quà sáng. Khách du lịch quốc tế đến Pakse thường gặp nhau ở Café Sinouk, hoặc Café của khách sạn Lankham của một bà chủ người Việt để thưởng thức món phở với các loại rau hương vị rất Lào.

Phật giáo giữ vị trí quan trọng trong tâm thức và đời sống của người Lào. Các lễ hội lớn quanh năm đều gắn liền với một truyền tích tôn giáo nào đó. Mỗi buổi sáng, các tăng sĩ xếp thành một hàng dài đi khất thực dọc các con đường chính.


Các ngôi chùa có kiến trúc mái uốn lượn, một màu thếp vàng rực rỡ. Người Lào hỏa thiêu di thể người chết, sau đó hốt xương và tro đặt vào những cái tháp nhỏ, gọi là vats và đặt quanh chùa. Hàng trăm cái vats như thế trở thành hàng rào của nhà chùa. Kiểu dáng của các vats đa dạng, trang trí sặc sỡ với nhiều màu sắc và kích thước khác nhau.

Ghé Bảo tàng di sản lịch sử Champasak, bạn sẽ hiểu được nhiều văn hóa lịch sử của miền đất Nam Lào này. Một bức ảnh lớn chụp một phần của “vùng đất 4.000 đảo” sẽ giải đáp cho bạn câu hỏi, tại sao Lào là một quốc gia không có biển nhưng vùng đất này có nhiều đảo như vậy, và nhiều thứ nữa đang chờ bạn khám phá.

Từ Pakse đi theo hướng Đông Bắc bạn sẽ đến Paksong, nơi sinh sống của các tộc người thiểu số Alak và Katu. Trên độ cao hơn 1.000 m, bạn đi ngang qua những rừng tếch, đồn điền cao su bỏ hoang, những vườn sầu riêng, đào, lê, chè, những vườn cây café và những trại gia súc nằm ở phía Saravane. Du khách khám phá thiên nhiên còn nguyên vẹn quanh thác nước Tad Fane, và cưỡi voi qua những rừng nguyên sinh hoang dã.

Sau một ngày đi dạo thỏa thích, bạn nên ghé một quán ăn dọc bờ sông Mekong. Món ăn ở đây chủ yếu là đồ nướng. Đừng quên gọi vài chai bia, bia Lào đậm đà, từng được báo Asia Mazagine bầu chọn là loại bia ngon nhất châu Á.

Từ Pakse bạn cũng có thể theo xe tuk-tuk khoảng 45 km là đến Cửa khẩu Chong Mek của tỉnh Ubon (Thái Lan). Tuyến du lịch Đông - Tây từ Thái Lan đến Quy Nhơn và ngược lại trong tương lai chắc chắn sẽ mở ra như vậy.

Nhịp sống của người Lào rất chậm so với các nước quanh vùng, kể cả trong công việc nên người ta hay ví von: “Ngồi uống bia Lào, nhìn nước sông Mekong trôi, ngắm hoàng hôn lặn".


Ngồi trên chiếc xe tuk-tuk xuôi khoảng 46 km từ Pakse về phía Nam, theo dọc bờ sông Mekong là khu đền cũ Vat Phou. Từ thế kỷ thứ IX đến XIII, Vat Phou được xem là một trong những đền thiêng liêng nhất của các vương triều Khơme, trước khi người Khơme di chuyển về phía Nam để xây dựng khu đền đài Angkor Vat nổi tiếng ở đất nước Campuchia ngày nay.

Như tên gọi của mình - Chùa Núi, Vat Phou nằm dưới chân của một núi thiêng gọi là Phou Kao (Núi Voi). Theo các nhà sử học, Vat Phou là đền thờ xưa nhất ở Lào, từng là trung tâm của đạo Hindu, thờ thần Shiva. Đến thế kỷ XIII, nó trở thành đền thờ Phật, và tồn tại cho đến ngày nay, trở thành một trong những nơi lưu giữ các giá trị về lịch sử và văn hóa Lào.

Dưới chân thành xưa kia là một thành phố cổ, dấu tích hiện chỉ còn tường thành và đền đài. Bạn nên dạo quanh Vat Phou để ngửi mùi hương tỏa ra từ những hàng hoa sứ - người Lào gọi là Champa để theo làn hương thoang thoảng trong không gian có thể hình dung ra một thành phố huy hoàng thưở trước. Đừng bỏ qua bảo tàng tại cổng vào của khu đền đài này, nhiều tác phẩm điêu khắc Khơme vẫn còn lưu giữ nơi đây, nhiều kiến trúc không tìm thấy ở các di tích khác.

Vat Phou được nhận danh hiệu Di sản văn hóa thế giới vào năm 2001, và hiện tại được trùng tu với sự bảo trợ của UNESCO. Cách Vat Phou khoảng 1 km về phía Nam là các đền cổ khác như Nandin, Nang Sida. Bên kia bờ sông Mekong là đền Oubmong... Có rất nhiều thứ để bạn ngắm, chiêm ngưỡng và đắm đuối ở đây.

Dường như thời gian đã ngưng đọng, quay ngược lại 2000 năm và tái hiện tại Lào, cụ thể là tại Pakse - Champasak khi những người mộ đạo quỳ gối bên lề đường chờ đến lượt mình thành kính dâng phẩm vật (cơm nếp, hoa quả...) lên các tăng sĩ.


Xuôi dòng Mekong, đi về phía nam Champasak để đến đảo Don Khong, đảo lớn nhất trong Si Phan Don - 4.000 đảo. Đứng trên ban công của một ngôi nhà cao, nhìn quan cảnh để cảm nhận sự êm đềm của dòng Mekong. Ngắm nhìn các thác nước dọc các vách đá. Thuê một chiếc xe máy và bạn đi dạo các làng nhỏ xung quanh, nhìn nụ cười bẽn lẽn và quyến rũ của các noọng - cô gái Lào.

Ngồi trên thuyền gỗ kayak đi giữa các cù lao chừng khoảng 20 phút là đến đảo Khone. Một thiên đàng hoang dã đang chờ bạn chiêm ngưỡng. Người Pháp xây dựng ở đây một đường xe lửa dài 14 km đi qua nhiều thác ghềnh. Đi bộ qua cây cầu cổ đồ sộ nối 2 đảo Don Khone và Don Det. Cây cầu xinh đẹp này trông như các nhịp bắt qua sông Seine, mà người Pháp muốn đem đến đây. Đứng ở thác Li Phi, ngắm nhìn hàng trăm thác nhỏ được chẻ ra, đổ xuống tung tóe.

Nơi đây còn sở hữu viên ngọc quý của Champasak, đó là thác Khone Phapheng - thác lớn nhất Đông Nam Á, nối hai bờ của sông Mekong với 2 tỉnh Champasak và Strung Treng của Campuchia. Đứng ở đây bạn sẽ nghe tiếng thác ầm ầm từ trên cao đổ xuống rền vang như sấm. Vào những ngày đẹp trời, những chú cá heo nước ngọt như ẩn hiện nhảy múa trên dòng Mekong, có lẽ trong bạn vang lên lời chào hiền hòa từ miền đất Nam Lào: “Sa bai dee - Chào các bạn!”.