Một cú điện thoại từ Đà Lạt kéo tôi từ nhà chạy xuống Công viên Đồng Xanh Pleiku lúc chiều đang non. Gió hây hẩy và nắng mưng mưng. Cái việc ông Đinh Vạn Dũng, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty cổ phần văn hóa du lịch Gia Lai làm nguyên cái đền Hùng thu nhỏ ở Công viên văn hóa Đồng Xanh thì tôi biết rồi, nhưng việc ông Dũng Gia Lai mời ông Dũng Hà Nội vào làm 18 ngài Hùng Vương thì quả thật bây giờ tôi mới nghe và đấy chính là lý do khiến tôi sấp ngửa chạy xuống lúc chiều nhuôm nhuôm này.

Theo tư liệu lịch sử thì 18 đời vua Hùng bắt đầu từ Kinh Dương Vương đến Hùng Hiền Vương tức Lạc Long Quân thì có truyền thuyết mẹ Âu Cơ với bọc trăm trứng. Qua đời Hùng Quốc Vương thì có sự tích Tiên Dung - Chử Đồng Tử, một trong Tứ bất tử của dân tộc Việt. Đến đời thứ 6 thì lại sinh ra Phù Đổng Thiên Vương Thánh Gióng, nhân vật thứ hai của Tứ bất tử mà đúng ngày trùng cửu vừa qua (9/9), cả dân tộc cùng hướng về Sóc Sơn chiêm bái việc đúc tượng đồng Ngài. Ngài là nhân vật mang triết lý "Công thành thân thoái" rất đẹp của dân tộc Việt. Đến đời Hùng Chiêu Vương thì có sự tích Lang Liêu và sự tích bánh chưng bánh dày. Đến đúng đời 18, tức đời Hùng Duệ Vương thì sinh ra các sự tích Sơn Tinh Thủy Tinh, An Dương Vương xây thành Cổ Loa và tình yêu Mị Châu - Trọng Thủy. Sơn Tinh chính là Tản Viên Sơn thánh, là nhân vật thứ ba trong Tứ bất tử. Vị thánh cuối cùng trong Tứ bất tử là một thánh nữ, là bà Liễu Hạnh. Như thế, 18 đời vua Hùng đã sinh ra ba trong bốn vị thánh bất tử trong tín ngưỡng Việt Nam, đưa nước ta từ tên Xích Quỷ (2 đời) qua Văn Lang (15 đời), cuối cùng là Âu Lạc (1 đời).

Đền Hùng thu nhỏ đã được làm xong tại Công viên Đồng Xanh từ mấy năm trước, nhưng tượng 18 vua Hùng thì họa sĩ Hà Trí Dũng mới bắt tay làm từ tháng 10/2008. Công việc khá công phu. Trước hết là phải lên Đền Hùng ở Việt Trì lấy tư liệu, sau về làm phác thảo, duyệt rồi đổ tượng tại xưởng của Hà Trí Dũng tại Hà Nội, sau đó xếp lên xe tải xuôi Nam. Hà Trí Dũng kể: “Hôm ở Hà Nội vừa rước các ngài lên xe xong thì trời mưa. Vào đây vừa hạ các ngài xuống thì trời lại mưa, như là các ngài "tẩy trần" vậy”. Hà Trí Dũng là một họa sĩ điêu khắc có tiếng của Việt Nam, 20 tuổi anh có tác phẩm tham gia triển lãm tại Cộng hòa dân chủ Đức. Ba mươi tuổi được kết nạp vào Hội Mỹ thuật Việt Nam. Bốn mươi tuổi giải nhất mẫu tượng đài Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn và sau đấy được chọn để dựng tại tỉnh Hải Dương, là bức tượng đá lớn nhất Việt Nam lúc ấy, khi hô thần nhập tượng rất nhiều lãnh đạo cấp cao của đất nước đã có mặt. Năm mươi tuổi làm tượng đài Sóc Trăng cao 28 mét, lớn nhất đồng bằng sông Cửu Long bây giờ. Gần đây nhất là làm tượng đài đội Hoàng Sa kiêm quản Bắc Hải tại đảo Lý Sơn, Quảng Ngãi... Và bây giờ là 18 vị vua Hùng.

Thực ra thì kích cỡ 18 vị này không lớn, không hoành tráng và cũng không tốn kém như các tượng đài khác. Nhưng nó mang một ý nghĩa tâm linh và cả chính trị rất lớn. Cùng "Đồng bào" trong cộng đồng 54 dân tộc, hậu duệ nhiều đời của 50 người con của mẹ Âu Cơ vĩ đại lên rừng khai sơn phá thạch, nhưng đến bây giờ chúng ta mới được chiêm ngưỡng 18 vị vua lập quốc uy nghiêm đầu đội lông chim, uy dũng trong một dáng vẻ đậm đặc chất Giao Chỉ. Họa sĩ Hà Trí Dũng kể anh phải xử lý rất kỹ để các tượng ra chất Giao Chỉ. Người Giao Chỉ cổ chỉ cao không quá một mét năm sáu. Các cụ săn bắt hái lượm nên phần trên cơ thể phát triển hơn. Ngón chân Giao Chỉ đặc trưng là tõe ngón cái ra nằm gần như ngang.

Tôi đã dăm bảy lần được lên núi Nghĩa Lĩnh ở thành phố Việt Trì viếng vua Hùng. Bây giờ, các cụ về đây, quây quần trên đất Tây Nguyên, có cả đền và tượng, con dân toàn vùng tha hồ có dịp chiêm bái ngưỡng mộ. Đấy chính là ý nghĩa tích cực của việc dựng đền và tượng các ngài ở Công viên Văn hóa Đồng Xanh Gia Lai, nó sẽ thỏa ước mơ của biết bao người con Tây Nguyên mong một ngày được tự tay thắp hương kính cẩn nghiêng mình trước các tiền hiền của dân tộc.

Đây là công trình chào mừng festival cồng chiêng và sẽ hoàn thành trước ngày khai mạc festival cồng chiêng quốc tế Gia Lai 2009...       

Bài và ảnh: Văn Công Hùng - suckhoevadoisong.vn