Nếu tính đúng tuổi của cây đèn biển Kê Gà ở tỉnh Bình Thuận thì nay đã lên "lão" 109 năm. Ấy là chiểu theo tấm đá hoa cương khắc năm 1899 chứ thật ra ngọn hải đăng này đã được khánh thành trước đó một năm.


Khi bước lên cầu thang xoáy trong lòng tháp đèn, anh Khánh còn dặn tôi nhớ đến bậc thứ 183 hãy chụp ảnh xuống thì mới thấy cái độ xoáy chóng mặt của chiều cao và tất nhiên anh còn nói cho hay rằng, chắc chắn bức ảnh ấy sẽ đẹp mê hồn vì sự sống động của nét bay bổng trong một không gian hẹp.

Theo lời anh, đến đúng bậc 183, tôi ngẩn người nhìn xuống và nhận ra rằng, ông giám đốc này thật gắn bó với nơi đây và rất yêu công việc của mình.

Lẽ dĩ nhiên, tôi thở dốc, mặc dù đã phải dừng chân ở hai chiếu nghỉ. Anh Huy Khánh cũng vã mồ hôi. Chỉ có anh Nguyễn Văn Sáu, đội trưởng ở đây, mới còn sức nhoẻn cười.

Nhìn khuôn mặt khắc khổ của anh Sáu mà tôi cảm phục, bởi tính ra anh đã xa quê Bình Ðịnh và theo đuổi công việc này, nay đây mai đó, đã tròn 30 năm. Vậy đó, tôi nghe kể hằng ngày, anh cũng như mọi nhân viên của trạm, phải lên, xuống tháp bốn lần để làm việc. Không chóng mặt mới lạ.

Cùng nhau đứng trên tầng cao nhất để kiểm tra đèn biển, anh Sáu báo cáo luôn công việc trong cả một mùa đèn bị sét đánh với giám đốc của mình.

Câu chuyện mọi người đã phải chạy trốn để tránh sét trong đêm mưa giông như thế nào, mới hay những người gác đèn biển ở đây mùa nào "thức nấy" đều ngay ngáy lo toan đến tính mạng. Ăn cùng sét, ngủ cùng sét và uống cùng sét.

Ấy là mùa mưa. Nhưng ngược lại đến mùa khô, lại kiệt nước mưa cùng với cái nắng cháy đến bong da cùng biển mặn.

Riêng vào mùa bão, đội trưởng Sáu kể, cứ đúng giờ, mưa mặc mưa, gió mặc gió, anh em vẫn phải trầm mình trong bão tố để bật sáng ngọn đèn cho biển cả. Mắt biển mà. Ðã trăm năm không ngủ. Tất cả hướng ra biển khơi. Những chớp sáng lóe lên xuyên màn đêm và mây mù, chiếu xa tới 40 km, trở thành những tín hiệu trong lành của con người.

Gương mặt khắc khổ, dạn dĩ của anh Sáu luôn luôn đỏ au vì hơi biển. Ðôi mắt anh không bao giờ tỏ ra mỏi mệt trong những đêm thức cùng biển cả.

Lúc này, trong luồng gió cuồn cuộn từ biển thổi l*ng lộng, những ngọn sóng vỗ ào ạt liên hồi vào đảo đá, tôi bỗng nghe thấy từ đâu đó tiếng còi tàu rúc lên như một lời chào, như một lời tri ân hẹn hò, tìm bạn.

Khoảng gần một giờ đồng hồ kiểm tra và trao đổi công việc, anh Huy Khánh còn cho xác định lại những thông số kỹ thuật chuẩn của ngọn đèn, để lập một biểu đồ đưa lên trang website của anh.

Tôi bấm vội vài kiểu ảnh rồi hẹn sẽ gửi email cho anh kịp đưa vào bản tin. Nhưng đột nhiên tôi quay lại hỏi anh Sáu vì nhớ ra một câu đã chuẩn bị từ trước:

- Anh có thể nói cho tôi biết vì sao phải dựng cây đèn biển ở đây?

Không cần nghĩ ngợi, anh chỉ tay cho tôi nhìn về phía biển rồi nói:

- Nếu có ống nhòm, anh có thể nhìn thấy một thùng phao cách đèn biển này khoảng bốn dặm. Ở đó chúng tôi đánh dấu một "vùng biển chết". Trên phao cũng có một ngọn đèn thắp sáng suốt ngày đêm.

- Vùng biển chết?

Tôi chợt thốt lên vì ngạc nhiên thì anh Huy Khánh cho hay, đó là nơi có sóng xoáy ngầm rất lớn. Nhìn bề mặt biển phẳng lặng chỉ có người đi biển có kinh nghiệm mới nhận biết được để tránh nguy hiểm.

Nhưng thường trong những lúc thời tiết xấu, tàu thuyền qua lại không thể phát hiện nếu không căn cứ tọa độ của cây đèn biển Kê Gà luôn luôn phát sáng trong đêm tối.

Từ xưa tới nay hàng trăm vụ đắm tàu thuyền đã xảy ra tại vùng biển chết này. Những cuộc khảo sát cùng với những thống kê hàng hải trong hàng trăm năm qua mới thấy việc dựng ngọn hải đăng tại mũi Kê Gà này là quan trọng biết chừng nào.

Trong đêm, căn cứ vào tọa độ ngọn đèn, các tàu thuyền xác định được mình đang ở vị trí nào, phải đi về hướng nào để tránh nguy hiểm, tránh vùng biển chết và đá ngầm.

Thấy tôi mải mê ngắm những con tàu đang hú còi ở phía xa, anh Huy Khánh đến bên nói thêm:

- Ở vị trí này, ngoài gần vùng biển chết, ngọn đèn còn là nơi gần biên giới hải phận quốc tế nhất và đặc biệt cũng là nơi được nhìn thấy tia nắng mặt trời mọc sớm nhất. Vì đây là điểm cực đông ở nước ta.

Nghe đến đây tôi lấy làm thú vị hít một hơi thật dài và ưỡn ngực, tỏ ra mình đang đứng trước một điểm kỳ lạ nhất trên trái đất này.

Tháng sáu, mưa bất chợt, sóng biển động vì ảnh hưởng một cơn bão xa. Cả ba chúng tôi vội vàng đi xuống vì anh Sáu đã hoàn thành tất cả những công việc trong ca trực của mình. Lấp ló phía xa, những tia nắng nhỏ nhoi khuất dần sau đám mây dày đặc.

Cả hai giục tôi xuống nhanh bởi nếu không chỉ trong khoảnh khắc nào đó những tia sét lại xối xả bắn tỉa vào cột thu lôi trên đỉnh tháp. Khi đó chúng tôi không ra tro thì cũng bị tiếng sét dữ tợn quật ngã trên sàn như những con cá trên biển vậy.

Xuống dưới chân tháp chúng tôi mới thở phào nhẹ người. Thấy tôi vẫn còn thở gấp, đội trưởng Sáu cười và nói như an ủi:

- Nhà báo thế còn khỏe đó. Chúng tôi phải lên xuống hằng ngày còn thấy mệt nữa là.

Tôi cố gắng nhếch mép cười để xóa tan đi sự căng thẳng. Anh đội trưởng vừa mở cửa tháp định đi ra thì một làn mưa xối thẳng vào rát mặt. Anh Huy Khánh vội bật ô che cho tôi rồi nói với anh Sáu điều gì đó tôi nghe không rõ vì lẫn trong tiếng gió rít, tiếng sấm ầm ĩ từ xa. Thì ra chỉ lát sau, cả ba chúng tôi cùng quay ra ngôi miếu phía sau tháp để thắp hương cho những người đã ngã xuống vì ngọn tháp này.

Theo như anh Sáu kể thì đây là ngôi miếu thờ hơn 80 người đã bị tai nạn trong hai năm xây dựng tháp từ tháng 2-1897 đến cuối năm 1898. Theo thông lệ, cứ vào ngày rằm hoặc đầu tháng là anh em trong trạm đến thắp hương cho những người quá cố.

Vậy mà đã hơn 110 năm những con người đã ngã xuống để thắp ngọn đèn biển chiếu sáng, hằng đêm cảnh báo và cứu sống con người. Họ đã chết đi cho những người sống mãi trên biển khơi này.

Giờ đây anh Sáu cùng đồng đội tiếp sức sống cho mặt biển. Ðó là những cái tên Huỳnh Kim Trung, Ðậu Văn Côi, Lương Hữu Phúc, Nguyễn Thanh Chương và Ðinh Quang Tám, những người đã gắn bó với nhau cả chục năm qua trên đảo đèn.

Qua ngọ. Trời ngớt mưa, mây vẫn còn u ám. Nhìn hàng cây sứ già cỗi, dễ cũng đến trăm năm tồn tại xanh tốt cùng gió biển, lòng tôi thấy nôn nao vì sự tồn tại bền bỉ của cuộc sống với thời gian.

Anh Sáu khoát tay chỉ về phía hàng cây là một sân bóng chuyền rồi kể rằng, ở cạnh đó anh em trong trạm sẽ đào và xây một ao nuôi cá nước ngọt.

Thật là một ý nghĩ lãng mạn. Mà không phải là ý nghĩ nữa. Họ đã làm và đang kè lại và mong trời mưa tràn đầy cái ao nhỏ bé trên cái đảo đá cô quạnh này. Ðây đó là một chậu cây tạo dáng con ngựa, tạo dáng con rồng. Tất cả đều toát lên những giấc mơ bay cao trong hòn đảo không có người, trên tọa độ của vùng biển chết này.

Mới đây, theo như anh Huy Khánh kể lại, gần 100 thành viên của Vina Game đã tổ chức một cuộc thi bơi từ đất liền ra đảo Kê Gà để đáp lại sự thách thức của biển cả và để chia sẻ với cuộc sống quanh năm khó khăn của những người gác đèn biển. Ðó là những bạn trẻ đến từ Mỹ, Hàn Quốc, Philippines, Trung Quốc cùng với các thành viên Việt Nam bơi vượt sóng biển hàng trăm mét đến bên chân đèn biển.

Thật là một trò chơi gay go và hấp dẫn biết bao. Nhắc lại cuộc đua thú vị này, anh Sáu xởi lởi nói:

- Họ thật lạc quan khi vui chơi bên tọa độ này. Họ cùng với chúng tôi thách thức với biển cả. Thật đã quá ha!

Ðúng vậy, để đến với ngọn đèn hơn trăm năm tỏa rạng, các bạn trẻ tràn qua cồn cát trắng mịn của Bãi Môn, vượt biển. Anh Sáu hào hứng nhắc lại câu chuyện rồi nắm tay tôi dặn dò:

- Vậy nhé! Hẹn gặp lại một ngày nào đó trở lại với chúng tôi ở cái tọa độ biển chết này. Và xin nhớ, nơi đây có một con mắt biển trăm năm, tỏa sáng xuyên hai thế kỷ...

Tôi chia tay mọi người, rồi vội ghi lại địa chỉ chi tiết của Trạm Hải Ðăng Kê Gà: xã Tân Thành, huyện Hàm Thuận Nam, tỉnh Bình Thuận. Nét chữ tôi run rẩy, bởi trong lòng xốn xang với con mắt biển, và mong có một ngày sẽ quay về với đảo đèn ngập tràn sóng gió này.

Phạm Thu (Theo Nhân Dân)