Tối ngày 24/7/2008 đúng 19 giờ 30 phút, dưới chân Tượng đài chiến thắng Ngã ba Đồng Lộc (huyện Can Lộc, tỉnh Hà Tĩnh), hàng nghìn người đã có mặt tham dự Chương trình giao lưu - nghệ thuật “Đồng Lộc - Những đóa hoa bất tử”.

Đến dự có các đồng chí: Phó chủ tịch nước Nguyễn Thị Doan; Phó thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân; Bí thư Thứ nhất Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh Võ Văn Thưởng; lãnh đạo các cơ quan, ban, ngành Trung ương, tỉnh Hà Tĩnh và nhiều tỉnh, thành trong cả nước…

 

Một thời “Sống bám đường, chết kiên cường dũng cảm”

 

Trên sân khấu ngoài trời rực rỡ ánh đèn, bên cạnh những lời ca, điệu múa ghi lại cuộc chiến đấu ác liệt của bộ đội, TNXP và nhân dân tại Ngã ba Đồng Lộc với không quân Mỹ cách đây tròn 40 năm là những câu chuyện của những nhân chứng lịch sử.

 

Phát biểu khai mạc cho chương trình giao lưu - nghệ thuật, đồng chí Nguyễn Thanh Bình, Bí thư tỉnh ủy Hà Tĩnh đã ôn lại những mốc son, chiến công của bộ đội, TNXP và nhân dân trên chiến trường Đồng Lộc cách đây tròn 40 năm:

 

Ngã ba Đồng Lộc trở thành yết hầu của mạch giao thông nối liền "hậu phương lớn miền Bắc" với "tiền tuyến lớn miền Nam". Mỹ biết được điều đó nên đã tập trung toàn lực để cắt đứt con đường này. Chỉ riêng nửa đầu năm 1968, chúng đã trút xuống nơi đây 4.200 quả bom và tên lửa các loại, không kể bom nổ chậm và mìn sát thương... Người ta đã thống kê rằng, mỗi mét vuông ở Ngã ba Đồng Lộc phải gánh chịu ít nhất 3 quả bom tấn.

 

Sát cánh cùng với TNXP và nhân dân trên chiến trường Đồng Lộc trong những ngày ác liệt nhất là những cán bộ, chiến sĩ của Trung đoàn pháo cao xạ 210. Cựu chiến binh - Đại tá Trần Bút, nguyên là Tham mưu trưởng trung đoàn 210 (Quân chủng Phòng không – Không quân) mở đầu buổi giao lưu kể lại:

 

- Trong 148 ngày đêm chiến đấu tại Ngã ba Đồng Lộc, Trung đoàn 210 đã bắn rơi 14 máy bay Mỹ, góp phần cùng TNXP và nhân dân làm nên chiến thắng Ngã ba Đồng Lộc.

 

Trực tiếp có mặt ở Ngã ba Đồng Lộc trong những ngày ác liệt nhất, cựu đại đội trưởng “Đại đội Thép” TNXP (Đại đội 557) Nguyễn Thị Lân xúc động kể lại hai lần được gặp Bác Hồ. Sau khi nghe chị Lân kể về những việc làm của Đại đội TNXP 557, Bác đã khen chị “Người nhỏ, chí lớn” và biểu dương toàn bộ nam, nữ TNXP chiến đấu ở Ngã ba Đồng Lộc.

 

Trước khi tham dự đêm giao lưu, chúng tôi theo chân chị Lân đến thăm những địa điểm đồng đội của chị đã hy sinh. Đứng trước cây cầu Dương – Tài, thắp nén hương dưới chân cầu, chị Lân kể cho chúng tôi nghe hành động dũng cảm của hai chiến sĩ phá bom Dương và Tài dưới chân cầu tối. Các anh đã hy sinh khi phá một quả bom nổ chậm dưới chân cầu để thông đường. Tưởng nhớ sự hy sinh anh dũng của các anh, cây cầu bây giờ được đổi tên thành “Cầu Dương – Tài”.

 

Với khẩu hiệu “Xe chưa qua, nhà không tiếc”, chỉ trong đêm ngày 13-8-1968, nhân dân làng Hạ Lôi, xã Tiến Lộc, huyện Can Lộc đã tự nguyện dời dọn nhà cửa của mình để mở đường cho thông xe đưa hàng vào chiến trường miền Nam. Chỉ trong vòng chưa đầy 8 giờ đã có 130 ngôi nhà của nhân dân làng Hạ Lôi đã dỡ đi để mở đường tránh cho đoàn xe 130 chiếc chở xăng, dầu, lương thực và đạn dược vận chuyển vào Nam thắng lợi.

 

Mười cô còn hát bên bờ nhân gian...

 

Đúng 16 giờ 20 phút ngày 24/7, thời khắc mà tròn 40 năm trước, một quả bom oan nghiệt của kẻ thù đã rơi trúng hầm 10 nữ TNXP của Tiểu đội 4, Đại đội 552 - Tổng đội 55, cả bầu trời Đồng Lộc bỗng tối sầm lại. Trời đang xanh thẳm bỗng xuất hiện những đám mây đen kịt. Không khí như trang nghiêm hơn, hàng nghìn người trên tay cầm những nén hương thơm nghi ngút cháy thắp hương cho các cô.

Khu mộ 10 nữ liệt sĩ TNXP nằm ở dãy đồi Trọ Voi cao vút thông xanh. Các cô đã dũng cảm kiên cường giữa làn mưa bom bão đạn của quân thù và hy sinh cùng một lúc khi tuổi đời mới 18, đôi mươi. Bây giờ, khu mộ 10 nữ liệt sĩ TNXP trở thành điểm đến của du khách trong và ngoài nước. Tên tuổi của 10 cô gái mãi mãi trường tồn cùng non sông đất nước, mãi mãi là thiên anh hùng ca của dân tộc Việt Nam anh hùng.

 

Anh hùng LLVT – lái xe Đoàn Minh Nguyệt xúc động kể lại những câu chuyện giữa những ngày tháng 7 năm 1968, khi anh cùng đồng đội chở những chuyến hàng phục vụ mặt trận phía Nam. Đúng lúc đoàn xe đi ngang qua Ngã ba Đồng Lộc thì máy bay địch đến đánh phá, chiếc xe của anh bị bom hất đổ, một trung đội TNXP đã kịp thời có mặt, dưới ánh pháo sáng và tiếng bom không dứt, cùng với những chiến sĩ lái xe, xếp đạn, san đường để đoàn xe tiếp tục chuyển bánh. Trước khi chia tay các anh còn hứa, khi nào trở về sẽ mua tặng mỗi nữ TNXP một chiếc nón trắng. Thế mà chỉ vài ngày sau, khi đoàn xe trở về Đồng Lộc, ai cũng lặng đi khi nghe tin “các em” đã hy sinh. Nhũng món quà chưa kịp tặng được đồng đội đặt trên 10 ngôi mộ ở nghĩa trang Trung Lộc…

 

Chiều tà, bên những ngôi mộ trắng như bạch ngọc của 10 nữ liệt sĩ TNXP, chợt vẳng lên câu thơ: “…Chiều ơi, buông chầm chậm thôi/ Giữ cho hoa nắng mãi tương trên mồ/ Cỏ non xanh đến bao giờ/ Mười cô còn hát bên bờ nhân gian…”.

 

Đêm giao lưu khép lại, nhưng đã để lại cảm xúc khó quên trong mỗi người. Cùng với bao làng quê khác của Việt Nam, Ngã ba Đồng Lộc đã đi vào lịch sử của dân tộc trong cuộc chiến tranh chống Mỹ như một mốc son chói lọi của bản anh hùng ca, của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, của lòng quyết tâm quả cảm, của sự hy sinh cao cả và cả sức mạnh vĩ đại của thế trận lòng dân, để viết nên những trang sử vàng chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta…

 

Đêm "Đồng lộc - Những đoá hoa bất tử" vô cùng xúc động và thiêng liêng!