Cuối hạ, trên bờ, khi những bông phượng cuối cùng rụng xuống ấy cũng là lúc ở vịnh Hạ Long, những cây phất dụ núi bắt đầu trổ hoa. Vào thời điểm này, đi thuyền trên vịnh Hạ Long, một trong những hình ảnh ấn tượng nhất với du khách là màu cốm vàng của những bông phất dụ núi điểm xuyến trên những đảo đá...

Chúng tôi cùng các cán bộ của ban quản lý vịnh Hạ Long đi xuồng ra thăm vịnh khi mặt trời bắt đầu nhô lên cao. Nắng như rót mật vàng xuống biển, gặp những con sóng nhẹ lăn tăn, vỡ ra thành muôn vàn ánh sao. Chỉ tay lên các đảo đá, thạc sĩ Nguyễn Ngọc Căn, phó giám đốc Trung tâm bảo tồn văn hóa biển (ban quản lý Vịnh Hạ Long), bảo: "Có lẽ chưa năm nào phất dụ lại nở nhiều như năm nay!''. Theo tay anh chỉ, chúng tôi cùng ngắm và xuýt xoa, cứ như người từ phương xa đến Hạ Long lần đầu.


Theo các nhà khoa học, ở Việt Nam trong họ phất dụ (tên khoa học là Dracaenaceae) có khoảng 20 loài. Mặc dù phất dụ không nằm trong 7 loài cây đặc hữu của vịnh Hạ Long như cọ Hạ Long, sung Hạ Long, ngũ gia bì Hạ Long... nhưng cũng có thể nói nó là loài cây khá đặc trưng ở vùng vịnh này.

Trong khi cọ Hạ Long hay một số loài thực vật khác chỉ phân bố trên một số đảo nhất định thì phất dụ núi hầu như có mặt ở tất cả các đảo đá trong vịnh. Chúng mọc thành từng đám hay các cá thể cheo leo trên các vách đá bộ rễ bám sâu vào các vách đá dựng đứng. Không hề được bảo vệ, những quần thể phất dụ phơi mình dưới ánh nắng chói chang, vững vàng trước các đợt bão táp. Điều kỳ diệu là từ điều kiện khắc nghiệt này, phất dụ núi đã góp phần cùng với hài vệ nữ hoa vàng, khổ cử đại tím, thiên tuế Hạ Long... làm nên những báu vật của vịnh Hạ Long.

Theo thống kê chưa đầy đủ, con số thực vật ở Hạ Long ước hơn 1.000 loài; có loài nở hoa vào mùa xuân như cọ Hạ Long và khổ cử đại nhung, số khác nở hoa vào mùa đông như ngọc nữ và nhài Hạ Long, còn phất dụ núi thì nở hoa vào mùa hè. Hoa phất dụ núi ở Hạ Long nở theo chùm, thoát lên từ phần ngọn, mỗi chùm gồm nhiều bông, mọc trên các nhánh nhỏ, có màu vàng cốm gần giống hoa cau. Nhìn từ xa có thể dễ dàng nhận ra những vạt hoa phất dụ núi nổi bật trên màu xanh của thảm thực vật hay màu xám của vách đảo đá. Chúng giống như nét nhấn cho bức tranh tạo hóa Hạ Long vốn đã tuyệt đẹp lại càng thêm quyến rũ.

Chúng tôi cập xuồng vào hang Tiên Ông, trong hang còn ngổn ngang dấu vết của các nhà khảo cổ khai quật di tích của người tiền sử trước đó mấy tháng. Đứng từ cửa hang hít thở không khí trong lành, thấy khung cảnh đầy lãng mạn. Hai bên vách hang, rất nhiều loài thực vật nở hoa li ti màu trắng, đỏ, tím; dưới cửa hang tiếng sóng vỗ vào vách đảo tạo nên tiếng ì oạp nhè nhẹ như giàn hợp âm; và thoảng trong gió, không khó nhận ra mùi hương hơi hăng hắc của hoa phất dụ núi.

Cách hang Tiên Ông không xa là áng Dù (người dân chài gọi là áng Cây Vông vì trước đây nơi này có cây vông cổ thụ rất to), cũng là nơi có rất nhiều quần thể phất dụ núi sinh tồn. Chúng mọc cheo leo trên vách núi, có chỗ như ganh đua với các loài khác, lại có chỗ như ven lòng áng, nhiều cá thể phất dụ núi buông thân xuống gần sát mặt nước rồi mới vươn ngọn lên. Dù mọc ở tư thế nào thì cũng có một đặc điểm chung, đó là chúng đều đưa các đài hoa lên trên như muốn khoe sắc với các loài hoa khác...

Theo thống kê của Đội kiểm tra, xử lý vi phạm trên vịnh Hạ Long (ban quản lý vịnh Hạ Long), những năm qua hầu như năm nào đội cũng bắt được một vài vụ các đối tượng khai thác trộm trầm phất dụ núi. Những người bị bắt đã khai rằng họ lấy trầm phất dụ núi để  nghiền ra làm nguyên liệu trồng, cấy nấm (?). Lại có thông tin khác rằng trầm phất dụ có thể làm dược liệu được. Cả hai thông tin này chưa được kiểm chứng nhưng dù với bất cứ lý do nào thì các hành vi trên đều được cơ quan chức năng kiên quyết ngăn chặn, xử lý vì đó là hành vi xâm hại đến sự đa dạng sinh học của vịnh Hạ Long.

Chúng tôi trở về bờ khi mặt trời đã ngả bóng xế, mang theo trong lòng những khám phá mới mẻ nữa về vịnh Hạ Long. Trong hành trang mang về, tất nhiên không thể thiếu những bức ảnh về hoa phất dụ núi.