Ai có dịp về thăm Nam Định, hẳn không bỏ lỡ dịp về thăm nơi đây - Nơi phát tích của nhà Trần, nơi có chùa Phổ Minh - một đại danh lam, với tháp Phổ Minh vươn cao ngạo nghễ giữa trời và chiếc đỉnh đồng được liệt vào "tứ đại khí" nổi tiếng nhất Việt Nam. Nơi ấy là Tức Mặc.
Tức Mặc là một trong 5 làng của xã Lộc Vương, thuộc ngoại thành Nam Định. Cũng nét dáng bình dị, đơn sơ như nhiều làng quê Việt Nam khác nhưng Tức Mặc mang trong mình một niềm tự hào riêng mà không phải nơi đâu cũng có được. Đại Việt sử ký toàn thư viết: "Tháng 2 năm Nhâm Tuất (1262), Thượng Hoàng về chơi hành cung Tức Mạc, ban yến tiệc cho nhân dân, nhân đấy thăng làng Tức Mặc lên làm phủ Thiên Trường, dựng cung Trùng Quang cho các vua đã nhường ngôi về ở Phía Tây cung, dựng chùa Phổ Minh, lại dựng một cung riêng cho Tư quân (vua đương triều) đến chầu thượng hoàng thì ngự ở đó gọi là cung Trùng Hoa". Thực ra, năm 1262 là năm vua Trần Thánh Tông (1258 - 1278) cho mở mang thêm chùa, còn chùa Phổ Minh đã được xây dựng từ thời nhà Lý. Với kiến trúc tiêu biểu cho cả hai thời đại Lý - Trần, chùa được liệt vào hàng đại danh lam của cả nước. Đến năm 1305, vua Trần Anh Tông (1293 - 1314) cho dựng tiếp trong khuôn viên chùa ngọn tháp Phổ Minh cao 21,2 mét với 14 tầng bổ sung vào tổng thể kiến trúc, làm tôn thêm vẻ thâm nghiêm của chùa.
Cách không xa chùa Phổ Minh là đền Trần – nơi thờ Quốc Công tiết chế Hưng Đạo đại vương Trần Quốc Tuấn (1232-1300), nhà chính trị, hà quân sự, nhà văn lỗi lạc của dân tộc. Ông là người con của hương Tức Mặc, phủ Thiên Trường, là cháu ruột của vua Trần Thái Tông (1225 - 1258), ông đã thống lĩnh quân hai lần đánh thắng giặc ngoại xâm vào các năm 1285 và 1287. Đương thời, ông được nhân dân kính trọng lập đền thờ sống ở Vạn Kiếp. Triều đình đã phong tặng ông danh hiệu "Thái sư thượng phụ thượng quốc công nhân vũ Hưng Đạo Vương"
Tức Mặc được coi là nơi phát tích để ghi nhớ công lao sáng lập uy danh của một dòng họ lớn. Đã hơn 7 thế kỷ trôi qua nhưng Tức Mặc vẫn giữ nguyên được đặc điểm riêng của mình,có thể là duy nhất trong các làng quê Việt Nam: Đó là trong làng chỉ có một dòng họ sinh sống. Họ Trần là họ cả làng. Hiện nay, với gần 400 hộ gia đình, trong đó phần lớn là dân sở tại mang họ Trần với 4 chi lớn. Trần Thế, Trần Đăng, Trần Huy và Trần Xuân, còn có cả những người ngụ cư nhưng tất cả đều tự nguyện đổi thành họ Trần. Người dân Tức Mặc cho rằng đó là một cách giữ làng, giữ cái phẩm cách riêng có của dòng họ Trần uy danh.
Nguồn tin: Theo TBDL
