Xây dựng vào thế kỷ XIX, cùng với cột cờ ở kinh thành Huế năm 1807, cột cờ Hà Nội năm 1812, cột cờ ở thành Bắc Ninh năm 1838.
Căn cứ theo một số tư liệu như Đại dư thuế lệ thì cột cờ Thành Nam xây cùng thời với cột cờ Hà Nội. Công trình này đã được bổ sung thêm nhiều như phía trên đỉnh, nên mãi đến năm Quý Mão (1843) mới hoàn tất.
Cột cờ thành Nam Định cao 23,84m kiến trúc cao nhất trong Thành Nam được xây vào năm Gia Long thứ 11 (1812) ở phía nam nội thành, cách Vọng Cung khoảng 100m. Cột cờ được xây trên hai tầng bệ, cột hình vuông thu dần từ dưới lên. Tầng dưới cùng hình vuông mỗi cạnh cao 16,33m, cao 2,40m. Hai phía đông và tây của tầng một có hai cầu thang xây bằng gạch 10 bậc dẫn lên tầng hai. Tầng này mỗi cạnh 11,42m, cao 3,10m. Bốn mặt bệ đều xây lan can, trổ bốn cửa. Trên khuôn cửa đông có hai chữ Nghênh húc (đón ánh ban mai). Khuôn cửa nam có hai chữ Hướng quang (hướng theo đức sáng). Thân cột cờ cao 12,65m thu dần từ dưới lên với hai phần: Phần dưới hình trụ bát giáp, mỗi cạnh 2,20m, phần trên hình tròn đường kính đáy 3,25m. Từ phía Nam có cửa đi vào trong thân cột cờ, có cầu thang soáy ốc 54 bậc, được rọi bằng ánh sáng tự nhiên từ các cửa hình hoa thị trải đều ở mỗi cạnh trụ thân cột để dẫn lên đỉnh.
Cột cờ xây bằng gạch nung già, màu đỏ sẫm có kích thước 0,30 x0,14 x0,07m. Các góc vuông của hai tầng bệ xây bằng một loại gạch chuyên một đầu vát 450, còn các góc 1200 của thân cột trụ bát giác là một loại gạch riêng. Gạch lát nền kích thước 0,28 x 0,28 x 0,07m, màu nâu đen.
Cột cờ Thành Nam gắn liền với nhiều dấu ấn lịch sử quan trọng. Ngày 27/3/1883, tàu chiến của Pháp từ sông Đào bắn phá vào trong thành. Tại cột cờ ở độ cao 11m về phía Nam còn một vết đạn cắm sâu vào 4cm, đường kính 6cm.
Thời kỳ hoạt động bí mật, nhiều cán bộ, đảng viên vẫn lấy cột cờ làm nơi liên lạc và sinh hoạt để bàn kế chỉ đạo phong trào.
Năm 1967, Nam Định bị máy bay giặc Mỹ đánh phá ác liệt. Đỉnh cột cờ là nơi tổ quan sát máy bay do đồng chí La Vĩnh Hào- Tự vệ nhà máy dệt chỉ huy làm nhiệm vụ viễn tiêu. Ngày 11 tháng 6 năm 1972, khu vực cột cờ bị sập do máy bay Mỹ ném bom.
Cột cờ Thành Nam đã được bộ văn hóa thông tin ra quyết định số 313 ngày 28 tháng 4 năm 1962 công nhận là di tích lịch sử- Văn hóa cấp nhà nước.
Cột cờ Thành Nam với gần hai thế kỷ tồn tại đã chứng kiến biết bao sự thay đổi của đất nước và quê hương. Đây là nơi đã gắn bó với nhiều thế hệ tuổi thơ Nam Định và trên hết nó là niềm kiêu hãnh của mỗi người dân Nam Định
