CHÙA DƠI - Chùa Mã TộcChùa Dơi được xếp hạng là Di tích danh thắng cấp Quốc gia đầu tiên ở Sóc Trăng, cách trung tâm thành phố Sóc Trăng khoảng 3km về hướng Đông Nam.Đây là ngôi chùa của đồng bào Khmer, có kiến trúc, hoa văn đặc sắc, to đẹp vào bậc nhất trong số 92 ngôi chùa Khmer của tỉnh. Đặc biệt, từ hàng trăm năm nay, khuôn viên rộng trên 3ha với nhiều cây cổ thụ là điểm trú ngụ của hàng ngàn con dơi lớn như dơi quạ, dơi ngựa, có con nặng trên một kg, sải cánh dài hơn 1,5m nên người dân địa phương quen gọi là chùa Dơi.
Theo sư trụ trì chùa Dơi, Thượng tọa Kim Rêne, ngôi chùa này đã hơn 400 năm. Trước đây vài chục năm, dơi tập trung về đây có tới cả triệu con. Thời gian gần đây, do bị người dân địa phương săn bắt cùng với môi trường ồn ào vì khách du lịch ngày càng đông vì dơi vốn quen yên tĩnh nên lượng dơi tại chùa đã vơi dần, hiện chỉ còn khoảng vài chục ngàn con.
Ban ngày, dơi treo lủng lẳng trên các nhành cây, tối đến bay đi kiếm ăn xa hàng chục km cho tới hừng sáng mới lại bay về chùa. Chính vì thế, du khách đến thăm chùa Dơi khá đông. Vào những ngày cuối tuần, lượng khách đến chùa có khi gây kẹt xe trên tuyến đường vào gần một km.
Du khách đến viếng chùa đông nhất thường là vào dịp Thanh minh (tháng 3 Âm Lich), mùa hè và các dịp lễ Tết, mùng một và ngày rằm hàng tháng. Chùa Dơi là nơi được người dân Khmer sùng bái, tới thờ cúng. Có lẽ vì vậy mà trong mùa hè năm 2007, do có nhiều bà con phật tử tới cúng nến (mỗi cây 10-15kg), nên đêm 15/7/2007, ngôi chánh điện của chùa đã phát hỏa do nến đổ.
Vụ hỏa hoạn đã thiêu rụi toàn bộ nội thất, hàng chục pho tượng Phật và mái trên của chính điện. Ngay sau đó, được sự đầu tư của Nhà nước, các cấp chính quyền, chánh điện chùa Dơi đã được phục dựng lại nguyên bản cũ với tổng số tiền trên 2,8 tỷ đồng.
Nhà chùa và các phật tử cũng quyên góp thêm để xây dựng một số hạng mục khác như tháp để cốt các chức sắc trong chùa, xây bờ kè hồ nước và trang trí lại khu Sala, nơi nghỉ ngơi, tu học của các sư sãi.
Hiện nay, ngôi chánh điện chùa Dơi to đẹp lộng lẫy đã hoàn thành, sẽ được tiến hành làm lễ Kiết giới Sâyma (khánh thành) trong 2 ngày 5 và 6/3. Với ngôi chùa nổi tiếng như chùa Dơi, dự kiến sẽ có tới cả trăm ngàn lượt phật tử tới dự lễ Sâyma.
Trong lễ Sâyma ở các ngôi chùa Khmer ngày nay, ngoài việc cúng lễ, còn tổ chức các hoạt động vui chơi, giải trí của đồng bào Khmer. Từ vài năm trước, tỉnh Sóc Trăng đã có kế hoạch mở rộng khuôn viên chùa Dơi lên cả chục ha để lấy không gian bảo tồn đàn dơi đang ngày một vơi dần.
Trong năm 2010, tỉnh cũng đã có kế hoạch đầu tư mở rộng tuyến đường dẫn vào chùa Dơi để phục vụ cho du khách đi lại viếng thăm khu du lịch nổi tiếng bậc nhất ở Sóc Trăng này./.
CHÙA ĐẤT SÉTVài nét về chùa Đất Sét Sóc Trăng & Đặc trưng văn hóa Việt Nam
Chùa Đất Sét là một công trình văn hóa, tôn giáo mang đậm nét văn hóa Việt Nam. Nguyên thủy, phật giáo có nguồn gốc từ Ấn Độ. Phật giáo của người Ấn theo phái tiểu thừa tức là chỉ thờ duy nhất đức Thích Ca Mâu Ni Phật. Những vị sư sãi tu theo hệ phái này vẫn có thể ăn thịt nếu không phạm vào 3 điều cấm sau:
1/. Không trực tiếp giết ai.
2/. Không xúi giục người khác giết ai.
3/. Không nhìn người khác giết ai.
Có nghĩa là, nếu phật tử dâng cúng những thức ăn có thịt thì sư vẫn có quyền dùng mà không phạm giới luật. Đó là triết lý của hệ phái tiểu thừa.
Khi đạo phật du nhập vào Trung Hoa, người Trung Hoa mới sửa đổi triết lý phật pháp chút ít dựa trên nền tảng văn hóa Trung Hoa, từ đó sản sinh hệ phái Phật Giáo Đại Thừa ( ăn chay hoàn toàn - kiêng thịt). Vì vị tổ sư sáng lập ra đạo phật là người Ấn Độ, khi đạo phật tới Trung Hoa, người Trung Hoa muốn cổ vũ cho phật pháp nên họ cũng đã suy tôn những vị cao tăng đắc đạo hay những người có công "hoằng dương" phật pháp thành những vị phật của riêng họ như Mục Kiềng Liên ( Mục Liên Thanh Đề), Đường Huyền Trang ( Đường Tam Tạng), Đấu Chiến Thắng Phật ( Tôn Ngộ Không)....
Khi đạo phật đến Việt Nam, cũng như người Trung Hoa, người VN cũng muốn có những vị phật riêng cho dân tộc mình nên mới có Quan Âm Thị Kính, tổ sư hệ phái thiền Trúc Lâm Yên Tử (Vị hoàng đế, anh hùng dân tộc Trần Nhân Tông (1258 -1308), sau hai lần lãnh đạo nhân dân đánh thắng quân xâm lược Nguyên -Mông đã tử bỏ ngai vàng về đây sáng lập ra phái Thiền Trúc Lâm - thiền phái độc lập đầu tiên của Phật giáo Việt Nam).....
Chùa Đất Sét mang đậm nét văn hóa Việt Nam vì nguyên thủy, chùa chỉ thờ Phật. Nhưng triết lý của chùa Đất Sét và rất nhiều ngôi chùa khác trên khắp VN là " tam giáo đồng qui" ( Phật - Lão - Nho). Cho nên, tại chùa Đất Sét ( Bửu Sơn Tự), các bạn sẽ thấy chùa vừa thờ các vị phật như Thích Ca Mâu Ni, Như Lai, Quán Thế Âm lại có các vị thần Thiện , Ác ( đạo Lão) và cũng có các "Mẫu" đặc trưng của người Việt.
* Những nét đặc biệt của chùa Đất Sét Chùa Đất Sét là một ngôi chùa của dòng họ Ngô. Lúc ban đầu, chùa được xây dựng bằng những vật liệu đơn sơ sẵn có tại địa phương như cây, tre, lá. Qua bao năm tháng, chùa cũng hư mục nhiều lần và đã được con cháu dòng họ Ngô tu bổ nhiều lần. Xin nói thêm, khi ra đời, Bửu Sơn Tự là một ngôi chùa nghèo nên không có tiền mua tượng Phật về thờ. Nhưng với lòng mến mộ Phật pháp, ông Ngô Kim Tòng ( trụ trì đời thứ 5) đã miệt mài xây đắng ngôi chùa Đất Sét hiện nay trong suốt 42 năm ròng rã. ( Nếu ngày xưa ông Ngô Kim Tòng có tiền thì ắt hẳn ông đã "thỉnh" những pho tượng bằng thạch cao hay xi măng hoặc giả là ông sẽ thuê thợ về tạc tượng chứ không tự mình nặn ra các bức tượng của chùa Đất Sét ngày nay, vậy là cái khó đã ló cái khôn vậy).
Theo lời kể của người giữ chùa hiện nay, khi còn trẻ, ông Ngô Kim Tòng là một người hay đau yếu nhưng rất mộ đạo. Vì lòng mộ đạo nhưng lại không có tiền nên một hôm, ông Ngô Kim Tòng nằm mơ thấy Phật đến chỉ bảo cho ông đi về hướng tây để lấy đất sét về xây đắp tượng mà thờ. Có lẽ do đức tin cùng với lao động mà sức khỏe của ông ngày một cải thiện. Trong suốt 42 năm miệt mài sáng tạo, ông Ngô Kim Tòng đã dùng đất sét trộn với "mạt cưa làm nhang" ( bột hương) và keo Ô Dước để ngày nay, theo thống kê, chùa Đất Sét có 1991 tượng đất sét lớn nhỏ do một tay ông Ngô Kim Tòng làm ra. Trong đó, có những tác phẩm hết sức kỳ công như: 3 đỉnh; 6 lư hương; 1 toà sen nghìn cánh, mỗi cánh có 1 tượng Phật; 1 tháp Gia Bảo 13 tầng có 208 cửa, 208 tượng Phật và 156 con rồng nâng toà tháp. Tòa bảo tháp là một kỳ công mà ông Ngô Kim Tòng đã tạo ra để thỉnh Xá Lợi Phật về làm lễ trong vòng 2 giờ đồng hồ rồi mang trả lại. Tòa bảo tháp này có hình bát giác, theo nhiều người,hình bát giác là tượng trưng cho triết lý bát quái của Á Đông và đạo giáo ( càn, khảm, cấn, chấn, tốn, ly, khôn, đoài) nhưng theo tôi, hình bát giác đó là tượng trưng cho Bát Chánh Đạo ( Chánh kiến, Chánh tư duy, Chánh ngữ, Chánh nghiệp, Chánh mạng, Chánh tinh tấn, Chánh niệm & Chánh định ) của Phật giáo hơn là Đạo Giáo. Tuy nhiên, để biết ai chính xác hơn, nếu bạn nào có dịp thì xin hãy đến chùa Đất Sét để xác minh lại nhé!
Ngoài hàng ngàn bức tượng bằng Đất Sét ra, chùa còn có 8 đôi đèn "cầy" ( nến) khổng lồ rất đặc biệt. Để đổ được 8 đôi đèn này, ông Ngô Kim Tòng đã phải mua sáp "thiệt" ( sáp nguyên chất, không lẫn tạp) từ "Sài Gòn" về nấu chảy ra rồi mới "đúc" đèn. Do các đôi đèn này có kích thước quá to nên ông Ngô Kim Tòng không tìm được khuôn thích hợp nên ông đã dùng tôn lợp nhà làm khuôn "đúc" đèn. Sau một tháng, các đôi đèn mới khô hẵn, khi dở bỏ khuôn, các đôi đèn này tự nhiên có hình dợn sóng của các tấm tôn!!!!! Sau đó, một đôi đèn nhỏ đã được thắp lên ròng rã trong 32 năm mà không tắt kể từ ngày ông Ngô Kim Tòng viên tịch.
Một chi tiết khá thú vị khác là người giữ chùa hiện tai là một ông lão tuổi đã ngoài 80 nhưng vẫn còn rất khỏe mạnh và minh mẫn. Năm 2001, tôi có dẫn một người bạn, lúc đó là phó giám đốc viện bảo tàng tỉnh An Giang và một đoàn khách cùng đi tham quan chùa. Đến chùa, ngoài sự độc đáo của ngôi chùa ra, sự am hiểu của người giữ chùa cùng với vốn tiếng Pháp điêu luyện của ông cũng làm cho mọi người thán phục. Lúc tôi đưa đoàn khách tỉnh an Giang đến viếng, ông lão giữ chùa đang bận thuyết minh về ngôi chùa cho một đoàn khách đến từ Thụy Sĩ. Các ngưòi bạn tôi đã thốt lên " nói tiếng tây như bẻ cây".
Sau khi nghe thuyết minh xong, các vị khách đã hết sức thán phục trước tài năng, sự sáng tạo và lòng kiên trì của ông Ngô Kim Tòng để ngần ấy hiện vật ra đời trong suốt 42 năm ròng rã.
* Vấn đề bảo tồn di tích
Trải qua bao năm tháng, ngôi chùa có nhiều hiện vật bi xuống cấp do ý thức giữ gìn của một số du khách chưa cao. Do ông Ngô Kim Tòng khéo tay, các tượng "đất sét do ông nặn ra khá tinh xảo lại được sơn phủ bên ngoài bằng sơn, kim nhũ nên các hiện vật trông rất giống đồng thao, thạch cao hay xi măng. Có nhiều du khách hiếu kỳ đã bẻ gãy hiện vật để xác định xem tượng làm bằng vàng!!!!! hay đất sét. Trên các đôi đèn sáp thì có "hằng hà sa số" vết vân móng tay của du khách như ghi dấu lại kỷ niệm của những lần viếng thăm.
CHÙA BÀ THIÊN HẬU
Mỹ Xuyên là một huyện của tỉnh Sóc Trăng. Từ xưa, Mỹ Xuyên đã nổi tiếng khắp Nam Kỳ Lục Tỉnh với một cái tên dân gian khác là Bãi Xàu với một thương cảng lớn vào bậc nhất Nam kỳ thời xưa và nhiều người cũng biết đến Bãi Xàu với giống gạo ngon nổi tiếng. Thương cảng Bãi Xàu được nhắc đến nhiều trong các bài khảo cứu của các học giả như Sơn Nam, Trương Vĩnh Ký, Vương Hồng Sển... Trong sách Gia Định Thành Thông Chí cũng có nhắc đến sự sầm uất và tầm quan trọng của thương cảng Bãi Xàu thời đó. Chính vì sự sầm uất như thế mà các thương nhân người Hoa sống và buôn bán tập trung tại khu chợ Bãi Xàu rất đông. Một nét đặc trưng để nhận biết khu vực người Hoa sinh sống chính là chùa chiền. Ở đâu có người hoa sinh sống thì lập tức ở đó sẽ có chùa, miếu mọc lên để đáp ứng nhu cầu tâm linh của họ. Chùa, miếu chính là chổ dựa tinh thần, là nơi giao lưu bè bạn, là nơi quan hệ làm ăn, là nơi trau dồi văn hoá.... Chính vì vai trò quan trọng như thế mà người Hoa rất sẵng lòng đóng góp xây dựng chùa chiền cho thêm phần trang nghiêm và rực rỡ.
Dạo quanh một vòng thị trấn Mỹ Xuyên, người ta dễ dàng nhận ra rất nhiều ngôi chùa, miếu, hội quán người Hoa như Chùa bà Thiên Hậu Quảng Châu, Chùa bà Thiên Hậu Triều Châu, Chùa Ông Bổn, Ba Thắc Cổ Miếu, chùa ông Xén Cón.... Trong số này, tôi có cơ duyên đến viếng một ngôi miếu rất là đặc sắc mà người dân vẫn quen gọi là Chùa Bà Thiên Hậu Quảng Châu, Mỹ Xuyên.
Chùa Bà Thiên Hậu Mỹ Xuyên là một ngôi miếu xưa với lịch sử hơn 100 năm tồn tại. Theo lịch sử ngôi miếu ghi lại thì vào mùa hạ năm Quý Tỵ nhằm vào năm Quang Tự 19 đời nhà Thanh Trung Quốc (1893), tập thể thương gia người Quảng Đông đã quyên tiền xây dựng một ngôi miếu nguy nga thờ Thiên Hậu Nương Nương mà người Quảng Châu thường gọi với danh xưng tôn kính là "A Phò - Má Tổ". Ngôi miếu toạ lạc ngay đất chợ xưa nơi đây là chợ Trang Kỉnh, nay là chợ Mỹ Xuyên. Trải qua bao năm tồn tại, ngôi miếu đã trùng tu nhiều lần mà đáng kể nhất là là lần trùng tu vào năm 1974.
Trong những năm gần đây, được sự cho phép của chính quyền tỉnh Sóc Trăng, hàng loạt các công trình tôn giáo, tín ngưỡng ở Sóc Trăng đồng loạt trùng tu, xây mới nhưng thiếu sự đầu tư nghiên cứu nhằm bảo tồn các giá trị lịch sử của các công trình cổ nên nhiều công trình nghệ thuật đã ra đi vĩnh viễn, đơn cử là chùa cổ Tum núp ở Bố Thảo và nhiều ngôi chùa Khmer khác trong tỉnh Sóc Trăng. May thay, với cái tâm hoài cổ, với ý thức tôn trọng di sản văn hoá của tiền nhân để lại mà Ban Quản Trị chùa Bà Thiên Hậu Quảng Châu, Mỹ Xuyên đã hết sức gìn giữ, bảo tồn ngôi miếu sau bao lần trùng tu. Ý chí ấy, tấm lòng ấy thật là đáng trân trọng và khâm phục.
