Thác Kèm đẹp bậc nhất xứ Nghệ được tìm thấy trong Vườn quốc gia Pù Mát đầu những năm 1990, hiện thuộc Khu dự trữ sinh quyển Nghệ An được UNESCO công nhận năm 2007, với rất nhiều chủng loại động thực vật phong phú.

Đây cũng là quê hương của cây pơ mu, gấu, voi và loài sao la quý hiếm.

Thác nước thuộc địa phận xã Lục Dạ – Con Cuông, lân cận là những làng bản của người Thái, người Đan Lai. Ở đó người ta chế biến cơm lam theo kiểu rất riêng, những khúc cơm lam có màu xanh nõn chuối và giữ được dẻo thơm rất lâu. Cơm lam loại này được làm từ lúa nếp non và cây nứa đựng cơm lam cũng phải là nứa non, không to quá khổ…


Từ trung tâm huyện lỵ Con Cuông đi theo hướng tây nam chừng 20km là tới chân thác. Con đường vắt qua những đèo dốc xanh cây, lộng gió, có con suối Huồi Mọi, cạnh đó là những nóc nhà sàn của người Đan Lai. Du khách có cảm tưởng đang lạc vào một xứ sở cổ tích với những bộ tộc sống giữa đại ngàn. Con suối Huồi Mọi có loài cá mát thân nhỏ, vảy màu sáng bạc, đặc sản thơm ngon nổi tiếng khắp vùng.

Cách xa cả trăm mét nhìn lại, thác nước thướt tha như hình dáng cô gái tóc thơm trong câu chuyện xưa người Thái ở đây vẫn kể. Dòng thác thả mình nổi bật giữa thảm lá rừng đại ngàn, rì rầm suốt ngày đêm.

Người Thái quen gọi thác nước này là Tát Lông Bông. “Tát” trong tiếng Thái có nghĩa là ngọn thác. Cái tên thác Kèm do những cán bộ quy hoạch dự án gọi lâu quen miệng mà thành. Các cụ ông thạo nghề rừng kể lại rằng: trước kia khu vực này là vùng rừng nguyên sinh rất ít người đặt chân tới. Họa hoằn lắm những nhóm thợ săn hổ, săn voi mới vào thôi.

Con thác thành nơi nghỉ chân của thợ rừng sau những buổi leo núi mệt nhọc. Họ lấy ngọn thác đẹp làm điểm mốc để định hướng trong rừng. Nếu bị lạc, chỉ cần theo tiếng thác chảy mà về. Các cụ cao niên không ai ngờ tới chuyện có ngày xe cộ lại vào ra chốn này nườm nượp như bây giờ.

Thác Kèm gần đây thành điểm đến của du khách gần xa vào những ngày hè. Trong cái nóng nực của mùa hè miền Trung, người ta được hòa mình vào dòng nước mát trong veo, nhìn rõ từng chú cá lượn tung tăng bên những hòn cuội nhỏ xinh, những phiến đá phủ rêu.

Điều thú vị là dù nhiệt độ bên ngoài khu rừng có khi lên đến gần 40OC thì ở chân thác cũng chỉ khoảng 20OC, có lẽ một phần vì nơi đây còn giữ được những cánh rừng nguyên sinh. Trên những tán cây, thi thoảng lại điểm xuyết vài chú sóc chuyền cành hay tiếng con chim cú lốc vang lên từng chặp. Không gian ấy lý tưởng cho du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, du lịch thám hiểm.

Tỉnh Nghệ An đã quy hoạch thác Kèm thành điểm chính của một cụm du lịch trong lòng Vườn quốc gia Pù Mát. Ngoài thác Kèm thì đập Pha Lài, rừng Săng Lẻ cũng là những điểm du lịch thu hút nhiều du khách. Những điểm du lịch này chỉ cách nhau chưa đầy nửa giờ xe chạy.