Cà phê mít (Liberica) – “ẩn số” tiềm năng của ngành cà phê thế giới, liệu Việt Nam có đang bỏ lỡ?
Trong bối cảnh thế giới đang loay hoay với biến đổi khí hậu, một loại cà phê ít người biết đến – Liberica (tên dân dã là cà phê mít) – đang lặng lẽ trở thành “ngôi sao mới” trong giới chuyên gia và người sành cà phê.

1. Vì sao gọi là cà phê mít?
Tên gọi “cà phê mít” bắt nguồn từ hình dáng cây và quả của giống Coffea liberica: cây cao lớn đến 15 mét, lá to, quả to, hạt dài dẹt, nhọn một đầu, khi chín có mùi hương nhẹ giống mít chín. Loại cà phê này từng được trồng rải rác tại Quảng Trị và Tây Nguyên để giữ đất và che bóng cho Arabica.

2. Hương vị gây tranh cãi – “Yêu hay ghét, không có ở giữa”
Theo mô tả của các chuyên gia phương Tây, Liberica có hương vị rất riêng:
Khói, gỗ, thảo mộc, đôi khi có hậu vị trái cây hoặc mùi cacao, mít, sầu riêng.
Khi pha pour-over hoặc cold brew, loại cà phê này phát huy tối đa sự phức tạp về mùi và vị, tạo nên trải nghiệm rất “châu Á”.
Tuy nhiên, nhiều người tiêu dùng vẫn cảm thấy Liberica khó uống, nhất là khi chế biến không đúng cách – có thể gây mùi “xúp đóng hộp” hoặc rau luộc. Trên Reddit, cộng đồng cà phê chia sẻ nhiều đánh giá trái chiều: có người mê mẩn vì hương vị “gợi nhớ quê nhà,” có người cảm thấy nó “kỳ quặc, chỉ hợp làm signature drink”.

3. Giải pháp cho biến đổi khí hậu
Theo Nature Plants (2022) và báo cáo của Vườn thực vật Hoàng gia Kew (Anh):
- Liberica có thể trồng ở vùng đất thấp, khí hậu nóng, kháng sâu bệnh tốt hơn Arabica.
- Thích hợp để thay thế hoặc đa dạng hóa nguồn cung cà phê trong bối cảnh nhiều vùng Arabica bị mất mùa vì nóng lên toàn cầu.
- Tại Việt Nam, với thổ nhưỡng và khí hậu Tây Nguyên – Trung Trung Bộ, Liberica có nhiều điều kiện lý tưởng để phát triển, nếu được quy hoạch bài bản và đầu tư chế biến sâu.

4. Cơn sốt quay lại thị trường?
Theo báo Người Lao Động, ngày 5/5/2025:
- Giá cà phê mít tươi tại vườn đã đạt 23.000 đồng/kg.
- Sau chế biến, cà phê rang xay loại đặc sản có thể bán từ 600.000 đến 1,2 triệu đồng/kg, vượt xa cả Arabica.
Báo cáo thị trường từ WiseGuy Reports (2024) ước tính:
- Thị trường cà phê Liberica toàn cầu sẽ đạt 3,2 tỷ USD vào năm 2032, với tốc độ tăng trưởng hằng năm 10,25%.
- Xu hướng tiêu dùng cà phê độc đáo, truy xuất nguồn gốc đang mở đường cho sự trở lại của những giống cà phê từng bị lãng quên.

5. Việt Nam đang đứng trước cơ hội hay sẽ lại bỏ lỡ?
Chúng ta là quốc gia xuất khẩu cà phê lớn thứ hai thế giới, nhưng gần 95% sản lượng là Robusta.
Liberica có thể không trở thành loại cà phê phổ thông, nhưng rất phù hợp để phát triển thành dòng cà phê đặc sản (specialty), với câu chuyện độc đáo và hương vị khác biệt.

Giống như sầu riêng từng bị kỳ thị rồi thành “vàng xanh” của Đông Nam Á, Liberica cũng đang từ vai trò phụ chuyển mình thành nhân vật chính. Việt Nam - nếu dám đi trước - hoàn toàn có thể tạo ra một “dấu ấn Liberica” trên bản đồ cà phê thế giới.
Bạn nghĩ sao nếu một ngày nào đó, “Cà phê mít Việt Nam” xuất hiện tại các quán specialty coffee ở New York, Paris hay Tokyo?
----------
Nguồn ảnh: Internet