Nằm cách Bãi Cháy (Quảng Ninh) 195 km đường bộ, Trà Cổ là một bán đảo nằm ở mỏm đầu chữ S, nơi địa đầu miền đông Bắc Việt Nam. Với diện tích 12 km2, làng Trà Cổ gồm 4 thôn với nhiều cảnh đẹp như Cồn Mang, doi cát Sa Vĩ... cùng nhiều di tích lịch sử nghệ thuật như đình Trà Cổ, chùa Linh Khánh, chùa Xuân Lan, nhà thờ Trà Cổ...


Chuyện xưa kể rằng, cách đây khoảng 600 năm có 12 gia đình dân chài quê Đồ Sơn đi đánh bắt cá xa, gặp bão biển phải dạt vào một dải đất ven biển phía Bắc. Cuộc sống lúc đầu tuy gian khổ nhưng nhiều gia đình lại yêu mến cảnh đẹp nơi đây và họ quyết định ở lại sinh cơ lập nghiệp. Dần dần, họ làm ăn khấm khá, con cháu đông đúc và lập nên làng Trà Cổ ngày nay. Hiện trong làng còn lưu giữ nhiều di tích đẹp, trong đó đình Trà Cổ nổi danh như một công trình thuần chất đồng bằng Bắc Bộ.

Được xây dựng năm 1550, đình Trà Cổ được đánh giá là một ngôi đình khá đồ sộ ở địa đầu đất nước và hoàn toàn mang dấu ấn nền văn hóa Việt. Đình dài 29,8m; rộng 18,5m theo kiến trúc chữ công (I) gồm hai nếp, mỗi nếp 7 gian. Đình có tất cả 48 cột lim đặt trên tảng đá, trong đó những cây cột cái cao tới gần 5m, chu vi 1,63m. Các cột được giằng đan bởi những hàng dầm ngang dọc. Bay gian lòng đình đều đóng trần, nền đình có lát ván sàn, các đầu xà gồ đều chạm đầu rồng cân đối, mộng chắc chắn. Trong đình có những cửa võng, mỗi bức dài 3,4m, rộng 1,4m nối với các cột cái theo chiều dài của ngôi đình. Mỗi bộ cửa là một tác phẩm chạm trổ đầy giá trị nghệ thuật với hình những nàng tiên cưỡi rồng bay trong mây, vượt qua vùng biển có sóng nhấp nhô. Phía trên cửa võng là lưỡng long chầu nguyệt được chạm khắc mềm mại, tinh xảo. Trên hai bức cốn ở hai bên gian giữa có chạm hình một đàn rồng mẹ, rồng con đang múa lượn. Hai đầu hồi là hai bức hoành phi sơn son thếp vàng đối diện nhau: Nam Sơn Tịnh Thọ (Nước Nam bền vững) và Địa Cửu Thiên Trường (Đất vững trời dài).

 Cách đình Trà Cổ 500 m về phía Đông là bãi tắm Trà Cổ dài 17km, uốn vành khuyên từ mũi Gót phía bắc đến mũi Ngọc phía nam. Nơi đây được mệnh danh là bãi biển “trữ tình nhất Việt Nam” với nền cát trắng mịn hòa trong nền nước biển xanh biếc suốt bốn mùa. Khi nước biển rút xuống, bãi cát phẳng mượt như trải thảm, thoai thoải ra mặt biển. Cát ở đây trắng, mịn chẳng khác nào bãi biển Nha Trang. Nhưng nếu như Nha Trang là cô gái tân thời thì Trà Cổ được ví như một nàng thiếu nữ thôn quê còn e ấp. Vào lúc triều dâng, nước lem lém nuốt thềm cát vào bụng biển, tạo nên một bể bơi, cách bờ vài trăm mét cũng chỉ sâu hơn vài mươi phân nước. Lúc nào biển ở đây cũng dâng lên những lớp sóng bạc từ ngoài khơi xa hối hả đuổi nhau dạt vào bờ. Sóng nhấc chân người khỏi thềm cát, rất nhẹ và đong đưa trong nước mặn... Mặt nước trong trẻo, mượt mà soi bóng những hàng dương xanh non khiến du khách không thể không một chút mộng mơ thả hồn vào biển. Lãng đãng bên biển, du khách còn được chiêm ngưỡng vẻ đẹp cổ kính của nhà thờ Trà Cổ (xây dựng từ năm 1880) với những nét kiến trúc quyến rũ mê hồn. Dù bị tàn phá bởi nhiều năm chiến tranh song đến nay nhà thờ này vẫn giữ được nét đẹp rimình cùng chiếc chuông cổ và hàng trăm bức phù điêu mang đậm tính nghệ thuật. Chừng bấy nhiêu những gì thiên nhiên ban tặng, ta có thể không ngần ngại mà nói rằng, Trà Cổ xứng đáng là một trong những điểm du lịch đáng đến nhất Việt Nam.