Đèo Hải Vân là ranh giới phân chia giữa hai tỉnh Bình Trị Thiên và Quảng Nam - Đà Nẵng. Đường đèo Hải Vân dài khoảng 20 km, đỉnh cao nhất là 496 m .
Đèo nằm trải dài theo sườn núi Hải Vân, một dãy núi của dải Trường Sơn đâm ngang ra biển. Các đỉnh núi hầu như quanh năm mây mù bao phủ nên có tên gọi là Hải Vân (biển mây).
Dải núi Hải Vân còn là bức tường thành thiên nhiên quan trọng ngăn các đợt gió lạnh phương bắc tràn về. Vì vậy các tỉnh từ Quảng Nam - Đà Nẵng trở vào hầu như quanh năm ấm áp không có mùa đông.
Xưa kia núi Hải Vân là rừng rậm hoang sơ, đầy muôn thú. Việc qua đèo Hải Vân rất khó khăn. Trong nhân dân vẫn còn lưu truyền câu ca dao:
Đi bộ thì sợ Hải Vân
Đi thủy thỉ sợ sông Thần hang Dơi
Vào thế kỷ XIX, nhà Nguyễn đã cho làm 3 con đường vượt đèo Hải Vân. Đường nào cũng có bậc đá và cửa ải canh phòng. Ải chính có thành xây chắn ngang phía trước và phía sau thành đều có cửa chắn. Trên cửa trước (quay về hướng bắc) có đề "Hải Vân quan", trên cửa sau (quay về hướng nam) là dòng chữ "Thiên hạ đệ nhất hùng quan"
Ngày nay, thành cũ không còn nữa, nhưng trên đèo vẫn còn di tích ải xưa. Đứng trên đỉnh đèo mới thấy hết vẻ đẹp hùng vĩ và ngoạn mục của núi non, biển cả.
Ngoài đường bộ, qua đèo Hải Vân còn có đường xe lửa. Đoạn đường sắt qua đèo phải qua 18 cầu nhỏ và 6 hầm xuyên núi với độ dài tới 3 km. Hầm ngắn nhất dài 85 m, hầm dài nhất là hầm Sen dài 600 m.
Qua chân đèo phía bắc là làng chài lưới Lăng Cô, nơi có đặc sản sò huyết, ngon có tiếng. Đường đèo về phía nam có độ dốc trung bình là 150C chạy men theo những triền đá dựng đứng. Gần chân đèo là một khối đá hoa cương đứng nghiêng sừng sững như dọa khách đi đường. Bên kia đường lại một khối đá nữa đồ sộ nổi trên mặt nước nhu một củ hành khổng lồ nom ngộ nghĩnh. Thời vua Minh Mạng có đặt pháo đài với tên gọi Thông Sơn nhưng thường gọi là hòn Hành.
Dưới chân đèo Hải Vân là ga Liên Chiểu, gần đó là kho xăng Liên Chiểu nổi tiếng trong chiến tranh. Hàng triệu lít xăng của địch đã bị các chiến sĩ quân giải phóng thiêu hủy.
Cách Liên Chiểu 5 km là cửa sông Cu Đê, nơi sản xuất nước mắm ngon nổi tiếng với tên gọi nước mắm Nam Ô.
Nguồn tin: Sưu tầm
