Outdoor sân chơi của mơ ước
Tôi cứ luẩn quẩn với câu hỏi tại sao đã gần 4 năm qua đi mà vẫn chưa xuất hiện thêm một mô hình bán lẻ outdoor thứ 2 có hoạt động chuyên nghiệp. Lí do là gì? Có phải thị trường này không có tiềm năng hay quy mô thị trường là không đủ cho những tham vọng lớn? Tôi không chắc vào cả 2 lý do này khi nhìn vào 2 điểm rất đặc trưng của thị trường là lịch sử và xu thế phát triển.
Nhìn lại chặng đường phát triển outdoor Việt Nam, nếu ta coi tiền đề của outdoor Việt Nam bắt đầu từ giai đoạn xuất hiện của những nhóm chơi đầu tiên như Taybac group và phuot.vn từ khoảng hơn 10 năm về trước, thì quá trình phát triển của outdoor Việt tuân thủ theo một lộ trình khá trật tự. Lộ trình này đi từ nhu cầu trao đổi “đồ đạc” trong nội bộ nhóm, đến các nhóm với nhau rồi phát triển lên các hình thức buôn bán có tổ chức để đáp ứng nhu cầu ngày một đa dạng của cả trong và ngoài các nhóm. Các hình thức buôn bán cũng dần phong phú và chuyên nghiệp hơn, kết quả là những: Shop online của phuot.vn, baylenvietnam; Shop outdoor & coffee như Army box, phuotquan; Shop trực tiếp của Utrip, Wetrek hay Trung tâm có quy mô hơn như Umove… đã lần lượt ra đời và phát triển như ngày nay.
Câu nói “có cầu ắt có cung” thể hiện rất nổi bật ở outdoor, nó chỉ ra rằng: nhu cầu về sản phẩm và sân chơi outdoor đã và đang phát triển từng ngày và nếu các nhà kinh doanh biết cách khai thác và dẫn dắt thị trường thì outdoor chắc chắn sẽ trở thành một thị trường đầy hứa hẹn trong tương lai. Mặt khác, nguyên tắc về “sản phẩm tạo ra thị trường” cũng áp dụng rất hữu hiệu đối với thị trường outdoor. Outdoor có tính mới đối với người Việt, tính mới này thể hiện cho xu thế và lối sống hiện đại và văn minh. Do vậy, một khi các sản phẩm được trưng bầy, giới thiệu và phổ biến rộng rãi khiến cho khả năng tiếp cận của nguời dân dễ dàng hơn thì thói quen tiêu dùng cũng sẽ thay đổi theo. Vừa hay, người tiêu dùng Việt vốn được đánh giá là thích tiếp nhận cái mới.
Khi quan sát thị trường của các quốc gia trong khu vực Asean như Thái Lan, Singapo hay Malaysia, tôi nhận thấy các sản phẩm outdoor hiện đang có một chỗ đứng rất tốt trong hệ thống thương mại của các quốc gia này. Người dân của họ ngày càng quen hơn các việc sử dụng các sản phẩm có tính chuyên dụng trong các chuyến du ngoạn, khám phá và cả trong đời sống. Nhờ vậy các sản phẩm outddoor được xã hội hóa với tốc độ rất nhanh.
Có thể ta đổ lỗi rằng thu nhập bình quân của các quốc gia này hiện cao hơn so với Việt Nam dẫn tới thị trường outdoor phát triển hơn, thì một thực tế chúng ta phải công nhận là: Không phải là tất cả người dân của ta đều ở ngưỡng thu nhập trung bình, mà một phần rất đông dân cư tại các đô thị lớn như Hà nội, TP HCM, Đà nẵng… đang có thu nhập bình quân vượt xa mức này từ lâu và không hề thua kém gì so với thu nhập các nước bạn. Trong tương lai gần thì số lượng cư dân này sẽ tăng nhanh, quan trọng hơn là chắc chắn ta cũng sẽ đi theo xu thế phát triển chung giống các nước bạn, nhanh chóng làm quen và trở nên thông thuộc các sản phẩm outdoor.
Theo cách đánh giá chủ quan của tôi thì thị trường outdoor Việt Nam bao gồm cả sản phẩm và dịch vụ sẽ rất phát triển trong vòng 5 -10 năm tới, không chỉ là lượng cầu mà cả quy mô thị trường cũng sẽ rất phát triển. Vậy đâu là lý do thực sự cho việc chậm phát triển của hệ thống thương mại (?). Tôi cho rằng câu trả lời nằm ở nhìn nhận, tư duy và phương thức hành động của các nhà kinh doanh.
Có một câu hỏi mà nhiều bạn băn khoăn khi tham gia vào thị trường bán lẻ sản phẩm outdoor là: điều gì đem lại sự thành công và phát triển cho một doanh nghiệp bán lẻ sản phẩm outdoor? Nhiều người tin rằng đó phải là các yếu tố như: sản phẩm, tài chính, nhân sự, công nghệ kinh doanh… Mặt nào đó thì tôi hoàn toàn đồng ý bởi đây là các yếu tố chi phối đến quyết định đầu tư, quy mô đầu tư và khả nămg trang bị hạ tầng kinh doanh... Tuy nhiên, trong một lĩnh vực mới như outdoor thì kinh nghiệm của tôi là: Các yếu tố trên không đóng vai trò quyết định sự thành công mà then chốt nằm ở mô hình mà bạn tổ chức thực hiện, những phương thức mà bạn sáng tạo mới để tạo ra những dấu ấn khác biệt, riêng có.
Trên thực tế có hai cách ứng xử: một số bạn có thói quen đem kinh nghiệm và thành công của bản thân trong một lĩnh vực, sản phẩm khác để áp dụng vào môi trường outdoor; một số khác lại quá thực tế và thận trọng khi triển khai ý tưởng.
Cá nhân tôi cho rằng thành công và kinh nghiệm của mỗi người là vô cùng đáng quý, tuy nhiên, nếu suy xét thận trọng thì bạn sẽ nhận thấy: Sự thành công và kinh nghiệm tích lũy mới chỉ được kiểm chứng qua sản phẩm, dịch vụ hay lĩnh vực và môi trường kinh doanh mà bạn đã từng thực hiện. Nó có thể rất hữu ích cho việc hoạch định một chiến lược kinh doanh, nhưng không thể chắc chắn là đúng đối với một sản phẩm và môi trường khác. Thực tế và thận trọng đương nhiên là tốt, đó là cá tính cần thiết trong kinh doanh. Tuy nhiên, nó cũng đem lại những hạn chế nhất định, mà một trong những hạn chế đáng lo ngại nhất theo tôi là: sự tỉnh táo không phải là chất xúc tác cho những kết quả đột phá. Có thể đây là lối tư duy “mơ mộng” của tôi, nhưng tôi nghĩ cũng có cái lý của nó.
Gốc rễ nằm ở chỗ mỗi sản phẩm khi được sáng tạo ra đều có sẵn chủ đích đáp ứng cho một loại nhu cầu của một đối tượng khách hàng, và đôi khi ngay chính một khách hàng cũng có thói quen và cách chi tiêu khác nhau đối với từng sản phẩm. Vậy nên, khi quyết định kinh doanh trong một môi trường hoàn toàn mới thì cách làm hay là bạn hãy tạm đứng hẳn sang lề khác, dành thời gian để nhìn nhận và đánh giá một cách thận trọng. Đồng thời, cố gắng thu thập nhiều nhất có thể được những thông tin, kiến thức và kinh nghiệm của người đi trước, để từ đó rút ra những nhận định xác đáng và tìm cho mình con đường riêng.
Cần tỉnh táo để đưa ra những phân tích khách quan và nhận định cơ hội, cần chút mơ mộng để nuôi dưỡng động lực và thúc đẩy sáng tạo. Thích ứng để tồn tại và sáng tạo để phát triển.
Sớm thôi, những ngôi sao sẽ xuất hiện trên bầu trời!
