Với tư cách là một xã hội, chúng ta thường coi giao tiếp là điều chúng ta chỉ nên biết cách thực hiện, như đi bộ hoặc hít thở. Tuy nhiên, trên thực tế, giao tiếp lành mạnh có thể khó khăn! Đó là một kỹ năng mà chúng ta phải học, luyện tập và sau đó luyện tập suốt đời.

Vì vậy, làm thế nào bạn có thể phân biệt được sự khác biệt giữa giao tiếp lành mạnh và giao tiếp không lành mạnh, đồng thời cải thiện kỹ năng giao tiếp của chính mình?

Phong cách giao tiếp không lành mạnh
Giao tiếp hung hăng là xúc phạm, kích động và chia rẽ. Nó có thể bao gồm việc la hét hoặc đổ lỗi và thường khiến người khác trở nên phòng thủ - điều này khiến việc giao tiếp thực sự trở nên khó khăn hơn.

Ví dụ: Đối tác của bạn LUÔN LUÔN trễ kế hoạch của bạn và điều đó thực sự bắt đầu khiến bạn khó chịu. Hôm nay, lẽ ra bạn phải đi xem một bộ phim và bạn thấy mình đang đứng bên ngoài rạp chiếu phim, vẫn đang đợi họ vì bộ phim sắp bắt đầu. Cuối cùng khi họ đến đó, sự tức giận của bạn sẽ tăng cao. Bạn hét vào mặt họ, “Tôi ghét việc bạn đến muộn! Tại sao bạn luôn làm điều đó? Cậu thật thiếu tôn trọng.” Họ ngạc nhiên và hành động phòng thủ. Suy cho cùng, họ không cố ý đến muộn và không có ý thiếu tôn trọng!

Giao tiếp thụ động là khi bạn không chia sẻ cảm xúc thực sự của mình. Có thể bạn tự nhủ rằng đó thực sự không phải là vấn đề lớn, lo lắng rằng đối tác của bạn sẽ không lắng nghe hoặc chỉ là bạn không cảm thấy muốn “giải quyết vấn đề” ngay bây giờ. Vấn đề với giao tiếp thụ động là người khác sẽ không bao giờ biết rằng họ đang làm điều gì đó khiến bạn khó chịu. Hành vi của họ sẽ không thay đổi và bạn sẽ có cảm giác giống như trước đây.

Ví dụ: Khi đối tác của bạn cuối cùng cũng đến xem phim—lại muộn—bạn không nói gì mà chỉ mỉm cười và chào họ. Tuy nhiên, bên trong, bạn đang bốc khói và hầu như không thể tập trung vào bộ phim. Đối tác của bạn không nhận ra điều gì không ổn và tiếp tục đến muộn.

Giao tiếp thụ động-tích cực là khi bạn không nói rõ ràng những gì bạn đang cảm thấy hoặc suy nghĩ. Thay vào đó, bạn bộc lộ cảm xúc của mình với người khác một cách vòng vo. Bạn có thể…

Đừng nói rằng có điều gì đó đang làm phiền bạn mà sau đó bùng nổ về một điều gì đó hoàn toàn không liên quan.

Bắt chước hành vi của họ để “trả thù họ”.
Hãy im lặng trong lúc này, nhưng sau đó sẽ tức giận về điều đó.
Với hành vi hung hăng thụ động, người khác có thể cảm thấy bối rối vì họ không biết tại sao bạn lại buồn. Nếu họ nhận ra rằng bạn không thành thật về cảm xúc của mình, họ thậm chí có thể cảm thấy bị tổn thương hoặc bị lừa dối.

Ví dụ: Bạn không nói bất cứ điều gì với đối tác của mình vào đêm xem phim. Tuy nhiên, bạn cố tình đến muộn vào lần tới khi bạn có kế hoạch - theo cách đó, bạn nghĩ, họ biết cảm giác đó như thế nào. Thật không may, đối tác của bạn không biết gì và thậm chí không nhận ra rằng bạn đang buồn.

Giao tiếp lành mạnh
Để giao tiếp một cách lành mạnh, bạn cần nói rõ cảm xúc và mong muốn của mình, lý tưởng nhất là ngay sau hành động khiến bạn khó chịu. Tất nhiên, bạn có thể dành chút thời gian để bình tĩnh lại hoặc thu thập suy nghĩ của mình. Tuy nhiên, lý tưởng nhất là bạn nên nói về bất cứ điều gì khiến bạn khó chịu trước khi nó xảy ra lần nữa.

Tập trung vào suy nghĩ, cảm xúc và trải nghiệm của chính bạn thay vì của đối phương. Bạn là chuyên gia về cảm xúc của chính mình và đối tác của bạn không nên cố gắng phủ nhận cảm giác của bạn. Tuy nhiên, nếu bạn tập trung vào ý định của đối phương, họ có thể phủ nhận những điều bạn nói là đúng.

Nếu có thể, hãy cố gắng không sử dụng từ “bạn”. Thay vào đó, hãy tập trung vào câu nói “Tôi”. Đây là công thức chung mà tôi thường đưa ra cho bệnh nhân: “Tôi cảm thấy ____ khi ______. Tôi cần _______."

Ví dụ: Sau khi xem phim, bạn cảm thấy bớt giận dữ hơn và sẵn sàng trò chuyện. Bạn nói: “Khi tôi phải đợi mà không biết bạn ở đâu, điều đó khiến tôi lo lắng. Tôi cũng cảm thấy không được tôn trọng, như thể thời gian của tôi không quan trọng. Tôi cần chúng ta giao tiếp tốt hơn khi biết một trong hai chúng ta sẽ đến muộn và chúng ta sẽ sắp xếp thời gian hợp lý hơn.”

Lắng nghe tích cực
Giao tiếp là một con đường hai chiều. Đối tác của bạn có quyền cảm nhận và bày tỏ đầy đủ cảm xúc của họ, giống như bạn. Họ cũng xứng đáng được lắng nghe cảm xúc của mình, giống như bạn. Khi họ nói chuyện, hãy chú ý. Đừng tự động gạt bỏ hoặc coi nhẹ cảm xúc của họ.

Bất đồng ý kiến
Không đồng ý là chuyện bình thường. Ngay cả những người giao tiếp tốt nhất đôi khi cũng hiểu lầm nhau. Ngoài ra, sẽ thật kỳ lạ (và không thể!) nếu bạn và đối phương có cùng quan điểm hoặc có những thói quen bổ sung hoàn hảo cho nhau.

Tuy nhiên, tranh cãi gay gắt và liên tục đánh nhau là KHÔNG bình thường. Những mối quan hệ lành mạnh có thể tồn tại mà không cần la hét hay đánh nhau. Ngoài ra, bạn không cần phải lo lắng rằng đối phương sẽ coi thường cảm xúc của bạn hoặc dùng những gì bạn nói để chống lại bạn.

Đây đều là dấu hiệu của một mối quan hệ không lành mạnh. Hãy suy nghĩ kỹ xem liệu mối quan hệ của bạn có không lành mạnh theo những cách khác hay không và liệu bạn có muốn duy trì mối quan hệ với một người không cho bạn thấy điều đó hay không.

Trong các mối quan hệ lành mạnh, cả hai bên đều cảm thấy an toàn và được lắng nghe. Bạn xứng đáng có một đối tác tin tưởng bạn và đối xử tôn trọng với bạn.

Tiếp tục tập luyện
Là con người, chúng ta bắt chước một cách tự nhiên những gì chúng ta nhìn thấy (bạn có bao giờ bắt gặp mình sử dụng những cử chỉ giống như người mà bạn đang nói chuyện cùng không?). Điều này có nghĩa là hầu hết mọi người học cách giao tiếp từ việc quan sát gia đình họ và các phương tiện truyền thông (TV, phim ảnh, v.v.). Nhưng không phải gia đình nào cũng là hình mẫu cho sự giao tiếp lành mạnh nhất. Điều này có nghĩa là bạn có thể thấy mình bắt chước phong cách giao tiếp của gia đình, ngay cả khi bạn không cố ý. Bạn có thể cần học lại cách giao tiếp một cách lành mạnh và quyết đoán. Lúc đầu có thể khó khăn, nhưng không sao cả! Như tôi đã nói, giao tiếp lành mạnh là một kỹ năng cần phải luyện tập. Bạn càng luyện tập nhiều thì nó sẽ càng trở nên dễ dàng hơn.

Nếu bạn nhận thấy mình không thể giao tiếp một cách lành mạnh—cảm xúc của bạn trở nên quá áp đảo—thì đã đến lúc nói chuyện với chuyên gia tư vấn về những gì bạn đang trải qua. Họ có thể giúp bạn xác định và quản lý những gì bạn đang cảm thấy, đồng thời thực hành các kỹ thuật giao tiếp lành mạnh.

Kaitlin Klipsch-Abudu, LCSW là nhà trị liệu chấn thương tại Trung tâm Y tế Vị thành niên Mount Sinai, chuyên làm việc với thanh thiếu niên và trẻ em từng bị bạo lực tình dục hoặc gia đình. Kaitlin trước đây đã từng làm việc trong môi trường tòa án và trường học, cung cấp dịch vụ chăm sóc và hỗ trợ thông tin về chấn thương từ góc độ xen kẽ.