Khó khăn lắm chiếc xe 12 chổ của Sở Lao Động - Thương Binh - Xã Hội Quảng Trị mới đưa được chúng tôi vào đến Nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn, nơi yên nghỉ của các chiến sĩ Việt Nam đã hy sinh trong cuộc chiến tranh vệ quốc vừa qua. Cứ nghĩ, trời mưa gió, đường đất lầy lội như vậy chắc chỉ có đoàn mình vào thăm viếng mộ liệt sĩ, nhưng theo ông ái, người quản lý khu nghĩa trang thì từ sáng đã có 3 đoàn khách trong đó có 1 đoàn là du khách nước ngoài đến viếng.

Có lẽ những gì được tận mắt nhìn thấy đã đủ để du khách đến đây hình dung ra cảnh tượng mà những nước gây chiến đã gieo rắc trong cuộc chiến tranh Việt Nam. Trên khu đất rộng 106 ha là 10.327 tấm bia mộ của các chiến sĩ Việt Nam đã hy sinh trong công cuộc bảo vệ tổ quốc (đây chỉ là một phần trong hàng ngàn những đài liệt sĩ được dựng tại các địa phương trong cả nước). Tôi lần giở từng trang cuốn sổ lưu niệm của nghĩa trang, có rất nhiều bút tích của những du khách là người nước ngoài, đó là những tiếng nói từ lương tri "... Một cuộc chiến tranh cực kỳ vô lý! Những kẻ gây chiến kia, họ là ai? Họ sẽ bị rằn vặt. Còn những sinh mạng kia, họ đã nghỉ ngơi trong sự hoà bình và nhắc chúng ta nhớ về hành động ngu xuẩn đó" (Một người khách Thuỵ Ðiển). Phần lớn du khách ghi ngắn gọn "Hoà bình! Không được gây chiến tranh" hoặc "Những người lính Việt Nam, tôi khâm phục họ". Bất chợt trong tôi dâng lên một niềm cảm xúc khó tả xen lẫn giữa sự tiếc thương và niềm tự hào dân tộc thôi thúc tôi tiếp tục tìm hiểu về những suy nghĩ của những người khách nước ngoài, cả những người lần đầu tiên đến và cả những người đã từng tham chiến tại Việt Nam. Chúng tôi đăng ký tham gia một tour du lịch trở lại chiến trường xưa (tour DMZ) của Công ty Du lịch Quảng Trị cùng với một đoàn du khách nước ngoài. Cũng cần phải nói thêm rằng, Quảng Trị là một tỉnh miền Trung Việt Nam, nơi có sông Bến Hải - cầu Hiền Lương, giới tuyến chia cắt hai miền Nam Bắc Việt Nam trong gần 20 năm. Trong những năm chiến tranh chống Mỹ, Quảng Trị là một trong những mảnh đất nóng bỏng vì bom đạn, chịu nhiều mất mát hy sinh vô bờ bến và cũng chính nơi đây còn lưu lại một hệ thống di tích chiến tranh nổi tiếng thế giới. Có thể nói rằng: Hiếm có nơi đâu trên trái đất này lại có một hệ thống di tích chiến tranh dày đặc và độc đáo như ở Quảng Trị.

Ðiểm đến đầu tiên của chúng tôi là Khe Sanh, một cứ điểm quan trọng bậc nhất, một tuyến phòng thủ được coi là bất khả xâm phạm của quân đội Mỹ những năm 1966 - 1967. Tổng thống Mỹ Johnson đã từng yêu cầu Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ ký cam kết bằng máu quyết tâm giữ Khe Sanh. Nhưng đến ngày 09/71968, dù không muốn Mỹ vẫn phải chấp nhận lá cờ giải phóng của Việt Nam đã tung bay trên cứ điểm Tà Cơn, Khe Sanh thất thủ. Lại thêm một Ðiện Biên Phủ thứ 2 ở Việt Nam là Khe Sanh. Rải rác trên khu đất này còn sót lại một số xác xe tăng, máy bay, xác pháo và súng đạn mà quân đội Mỹ đã để lại sau khi thất thủ. Một số du khách không dấu được sự xúc động, họ ghi lại trên cuối sổ lưu niệm: "Tôi khâm phục họ! những chiến sĩ Việt Nam". Trong chuyến đi có một du khách trước sau không nói năng gì đã làm tôi chú ý. Qua tìm hiểu tôi được biết anh là Brand Bowell, con trai một cựu phi công Mỹ đã mất tích trong chiến tranh tại Việt Nam. Tôi đến làm quen và chia buồn cùng anh. Anh cho biết, đây là lần đầu tiên anh đến Việt Nam với hy vọng sẽ tìm thấy một chút gì đó còn lại của cha anh. "Thật tốt nếu biết được điều gì đó. Nhưng phải thừa nhận rằng đó không phải là một điều dễ dàng, đặc biệt là ở một đất nước có nhiều rừng núi như ở Việt Nam. Tôi phải nói rằng việc tìm kiếm là quan trọng nhưng nó không phải là lý do chính đưa tôi đến Việt Nam. Tôi đã biết khá nhiều về Việt Nam trước khi đến đây, nên tôi không thể nói là bất ngờ mà nói đúng hơn là sự cởi mở, thiện chí của người Việt Nam gây ấn tượng đối với tôi."

Rời Khe Sanh đi về phía sông Bến Hải, những gì người hướng dẫn viên nói và những gì đã được nghe, được biến đến, đoàn du khách đã có thể hình dung ra sự khốc liệt tại vĩ tuyến 17 này. Anh Tim John, một thanh niên người Anh đang thực hiện cuộc hành trình xuyên Việt để tìm hiểu về đất nước, con người Việt Nam nói: "Hôm qua, tôi đã đi qua đây, nhưng tôi không hề biết ý nghĩa của con sông và cây cầu này. Hôm nay, tôi trở lại và tôi hiểu về sự xung đột, và rất buồn về quá khứ nhưng cũng hiểu hơn rằng người Việt Nam thật mạnh mẽ và họ đã vượt qua cuộc xung đột này một cách kỳ diệu. Tôi nghĩ rằng, không một quốc gia nào nên gây chiến với người Việt Nam một lần nữa. Tất cả những gì Hồ Chí Minh và người dân Việt Nam muốn là "nước Việt Nam là một, dân tộc Việt Nam là một"".

Tiếp tục cuộc hành trình chúng tôi đến thăm địa đạo Vịnh Mốc - một công trình độc đáo trong hàng chục công trình địa đạo lớn nhỏ của các làng quê Vinh Linh (Quảng Trị) được hình thành từ những năm 1965- 1966. Với hàng ngàn mét đường hầm và các tiểu đạo xuyên lòng đất cùng hàng ngàn mét giao thông hào chiến đấu, địa đạo Vĩnh Mốc là một hệ thống liên hoàn được kết nhau bằng 13 cửa ra vào. Ðịa đạo có nơi sâu tới 23 m so với mặt đất, chiều cao và bề rộng chỉ đủ để cho một người đi lại. Vậy mà có một thời, nơi đây đã là nơi sinh hoạt, ăn ở cho cả một làng, một xã. Tại đây, trong những năm chiến tranh đã có 17 cháu bé ra đời trong địa đạo, không có ánh sáng mặt trời. Một du khách người Mỹ đã viết trong cuối sổ lưu niệm của địa đạo: "Hãy để cho trẻ em nơi đây được sống trong ánh sáng".

Ðoàn chúng tôi tiếp tục đến thăm Dốc Miếu - Hàng rào điện tử Macnamara, một hệ thống chống bộ binh và hệ thống xe cộ của Mỹ được thiết lập nhằm ngăn chặn sự chi viện từ miền Bắc vào Nam của quân dân Việt Nam. Mặc dù để thiết lập hàng rào này, Mỹ đã phải chi phí rất nhiều công và của nhưng vẫn bị thất bại với cuộc tấn công và nổi dậy của quân dân mìn Nam Việt Nam năm 1972. Còn rất nhiều các di tích chiến tranh khác như, Ðường mòn Hồ Chí Minh, Tà Cơn, Làng Vây... càng đi tôi càng thấy sự kinh ngạc và cảm phục hiện trên nét mặt của những du khách người nước ngoài.

Anh Dũng - hướng dẫn viên du lịch cho biết, đã có hơn 20.000 lượt khách đủ các quốc tịch đến đây mỗi năm, trong đó có cả cựu chiến binh Mỹ họ xin lỗi để mong được giải toả nỗi rằn vặt. Nhiều khách tìm hiểu xem người dân ở đây đã nghĩ gì về người Mỹ nói chung đã hài lòng cảm thông khi được trả lời: "Chúng tôi biết phân biệt rõ giữa kẻ thù và bạn bè".

Tour du lịch không nhằm khơi lại hận thù mà giúp mọi người hiểu rõ những gì mà những nước gây chiến đã gây ra đối với người dân Việt Nam trong quá khứ để rút ra bài học và hướng tới một tương lai tốt đẹp. Anh Dũng giở cho tôi xem cuối sổ lưu niệm trong đó lưu lại những cảm tưởng của du khách sau mỗi tour: "Cảm ơn các bạn đã mở một tour du lịch đầy xúc động. Ðiều này đã cho chúng tôi nhớ lại cuộc chiến tranh đầy thảm khốc. Những gì chúng tôi thấy càng làm cho chúng tôi thêm cảm phục và yêu mến Việt Nam. Chiến tranh không được tiếp diễn! Chiến tranh không bao giờ trở lại! Chỉ có hoà bình và hữu nghị cho bây giờ và mãi mãi!" - Một du khách người Pháp.

Nguồn tin: Đài Tiếng Nói Việt Nam