Cùng với ga Hải Phòng, ga hỏa xa Đà Lạt được xem là nhà ga đẹp nhất Đông Dương, cổ kính nhất Việt Nam hiện nay. Đây là nhà ga cao nhất Việt Nam (tọa lạc ở độ cao trên 1.500m so với mặt nước biển) đã được Bộ Văn hóa Thông tin (cũ) cấp Bằng Di tích Lịch sử - Văn hóa. Nhưng hiện nay, di tích này đang xuống cấp trầm trọng...

Từ huyền thoại đẹp còn lại trong ký ức...
Nhà ga Đà Lạt xây dựng từ năm 1932- hoàn tất năm 1936. Công trình do 2 kiến trúc sư Moncet và Revéron thiết kế.

Trong ý tưởng sáng tạo, họ mô phỏng hình ảnh dãy núi LangBian - Biểu tượng của Đà Lạt, tòa nhà chính với 3 vòm mái nhô cao như 3 đỉnh núi, nên nó không hề giống bất cứ dinh thự hay nhà ga nào trước đó. Sự tài tình của các kiến trúc sư là một mặt họ giữ được nét đặc trưng của Đà Lạt, mặt khác lại đưa nét kiến trúc độc đáo của Pháp vào thông qua những mái vòm, chiếc đồng hồ đặt trên “đỉnh núi” ở mặt tiền ga, tượng trưng cho thời gian bác sĩ Yersin đã chinh phục cao nguyên Lâm Viên mà ông đã ghi trong nhật ký.

Xe lửa chỉ để tham quan thành phố những dịp cuối tuần. (Ảnh: PV)

Từ năm 1933 tuyến đường sắt Phan Rang - Đà Lạt hoàn thành được đưa vào sử dụng. Để tàu vượt lên đèo Ngoạn Mục hiểm trở,  các chuyên viên đến từ Pháp, Thụy Sĩ đã phải thiết kế đường ray răng cưa, đồng thời bên cạnh một đầu máy kéo còn có một đầu máy đẩy phía sau... Đoạn đường sắt chỉ dài hơn 100km nhưng phải thi công trong hơn 10 năm mới hoàn thành, vì địa hình trắc trở và có nhiều hầm chui nên chi phí xây dựng cũng cao gấp nhiều lần so với đường hỏa xa ở đồng bằng.

Những năm trước Ga Đà Lạt liên kết với SaiGonTourist, Công ty Du lịch Việt Nam, Du lịch Thanh Niên... và Khách sạn Sotifel DaLat Place đưa khách đi tham quan, tổ chức ăn điểm tâm, ăn trưa trên tàu cho nhiều đoàn khách. Một chuyến tham quan bằng xe lửa trên phố núi quả là thú vị, nhưng giá vé chỉ 20.000đ/ người, với người nước ngoài là 5USD.

Đến di tích xuống cấp trầm trọng

Chỉ trừ những ngày lễ tết, dịp cuối tuần, ga Đà Lạt còn có khách tham quan, còn thông thường ga vắng như “chùa bà đanh”. Hiện nay nếu hành khách đi bằng xe lửa đến ga Đà Lạt phải chuyển xuống Phan Rang để chuyển tiếp vào nam ra bắc.

Ở cổng nhà ga chỉ lác đác vài bác xe ôm. Trong tiếng thở dài ngao ngán, anh Vũ - xe ôm thâm niên nhất ở đây bảo: “Khách đi xe lửa ngày một ít dần, thông thường chỉ có người ở các tỉnh về tham quan dịp lễ, chứ người Đà Lạt như tôi mấy khi đi tàu lửa ở ga này?”. Bên chỗ anh Vũ đứng là lối vào nhà ga chưa được... tráng nhựa, bụi bay mù mịt. Hầu hết người dân Đà Lạt chọn phương tiện là ô tô.
 

Buồn hiu hắt ở ga Đà Lạt.

Nhìn tổng thể ga chính rất đẹp, tuy nhiên vào lối này tham quan phải mua vé nên nhiều người chọn lối đi tắt rất dễ dàng, là đi từ lối sau với những bụi cây rậm rạp, cũng không có nhân viên nào kiểm tra ở lối ấy để tránh thất thoát vé.

Từ trên cao nhìn xuống, phía sau Ga Đà Lạt như một ngôi nhà bỏ hoang buồn hiu hắt. Thời gian trôi, công trình nổi tiếng một thời, giờ cây cỏ mọc đầy, nó trở thành niềm hoài cổ của người dân xứ sương mù...
 
Thời Pháp thuộc, mỗi ngày có 2 đôi tàu chạy tuyến Đà Lạt - Nha Trang, Đà Lạt – Sài Gòn với 3 toa khách, 1 toa tàu hàng và ngược lại. Hành khách bao giờ cũng đông với phần lớn là người Pháp và quan chức người Việt. Nếu đi từ Sài Gòn sẽ mất khoảng nửa ngày để đến Đà Lạt. Tuyến đường sắt đã bị ngưng từ năm 1972 do chiến sự ác liệt ở miền Nam.
 
Giữa năm 1975, khi đất nước thống nhất, đường sắt được vận hành trở lại nhưng chỉ chạy được đúng 7 chuyến từ Đà Lạt đến cầu Tân Mỹ (Ninh Sơn - Ninh Thuận) thì bị ngưng lại vì không hiệu quả kinh tế. Năm 1986, Liên hiệp Đường sắt Việt Nam đã cho công nhân tháo ray và tà vẹt để phục vụ sửa chữa đường sắt Thống Nhất. Phần còn lại bị người dân tháo dỡ bán sắt vụn. Năm 2004, khi cầu đường sắt Dran (thị trấn Dran, huyện Đơn Dương, Lâm Đồng) bị tháo dỡ thì Ga Đà Lạt bị tách rời hoàn toàn khỏi hệ thống đường sắt Việt Nam. Rất may mắn là năm 2001-  công trình tuyệt mỹ này đã được Nhà nước xếp hạng di tích quốc gia.
 
 T.Bảo - giadinh.net.vn

Tại Việt Nam, thú du lịch trên đầu máy xe lửa cổ chạy bằng hơi nước như ở Đà Lạt (Lâm Đồng) là độc nhất vô nhị. Hơn thế, ga xe lửa Đà Lạt còn được xem là đẹp nhất Đông Dương và đây còn là một trong hai di tích Lịch sử - Văn hóa quốc gia thuộc loại hình kiến trúc ở Lâm Đồng đã được công nhận.


Ông Ngô Minh Châu, Trưởng ga Đà Lạt cho biết: "Ngoài công tác bảo tồn (di tích lịch sử - văn hóa), Ga Đà Lạt với đặc điểm riêng là nằm trong lòng một thành phố du lịch nên việc thu hút khách đến nơi này còn là một trong những nhiệm vụ của đội ngũ cán bộ ngành đường sắt VN".

Trên cơ sở thực tế này, gần một năm qua, UBND tỉnh Lâm Đồng đã có văn bản đồng ý cho Ga Đà Lạt được phép bán vé cho du khách vào tham quan như tất cả những điểm du lịch khác trong thành phố Đà Lạt. Như vậy, vấn đề đặt ra là, Ga Đà Lạt làm thế nào để vừa bảo tồn nhưng vừa thu hút du khách như tất thảy những điểm tham quan - du lịch khác của Đà Lạt?

"Trong 10 tháng đầu năm, du khách đến tham quan ga Đà Lạt và du ngoạn bằng đường tàu lửa trên thành phố có độ cao 1.500m này đã tăng đáng kể so với trước" - ông Châu cho biết. Số liệu thống kê gần đây cho thấy: Trong 10 tháng đầu năm 2005, lượng du khách đến với Ga Đà Lạt đã đạt con số 40.000 người (cả năm 2004 chỉ đạt chưa đến 35.000 du khách), trong đó khách quốc tế chiếm 9.261 người, tăng gần gấp đôi so với cả năm 2004 (5.541 người).

"Nhờ vào đâu mà Ga Đà Lạt thu hút được sự chú ý của du khách?". Trả lời câu hỏi này, ông Ngô Minh Châu đặc biệt nhấn mạnh đến yếu tố "văn hóa - lịch sử" của nhà ga. Theo các tài liệu lịch sử thì Ga hỏa xa Đà Lạt được gắn liền với tên tuổi của một kiến trúc sư (KTS) người Pháp tên là Moncet. Năm 1932, KTS Moncet cùng với một đồng nghiệp của mình là Revenron bắt tay vào việc thiết kế và thi công Ga hỏa xa Đà Lạt, và đến năm 1936 thì hoàn thành.

Trong quá trình lập đồ án xây dựng Ga hỏa xa Đà Lạt, hai KTS người Pháp này đã định sẵn trong đầu hình ảnh các ngọn núi Langbian - biểu tượng bất biến qua thời gian của các dân tộc thiểu số Lâm Đồng, để từ đó làm bay bổng những ý tưởng sáng tạo của mình. Mãi đến ngày nay, du khách dễ dàng nhận ra ý tưởng sáng tạo trên cơ sở định sẵn biểu tượng ấy bằng hình ảnh 3 vòm mái nhô cao của nhà ga giống như 3 đỉnh núi Langbian theo sự sắp xếp khá cân đối với mái ngói kéo dài và xếp đều lên nhau.

Ga Đà Lạt theo thiết kế của Moncet, có chiều dài 66,5m, chiều ngang 11,4m và chiều cao là 11m. Đặc biệt, với nhà ga này, nhìn ở cả hai mặt trước và sau, chúng ta dễ dàng nhận ra biểu tượng của dãy núi Langbian với 3 đỉnh chóp hình tam giác nhô cao. Rồi nữa, giá trị "cổ" và "lạ" của chiếc đầu máy hỏa xa chạy bằng hơi nước ở Ga Đà Lạt cũng là một trong những "tầm ngắm" của du khách khi đến với thành phố hoa xinh đẹp Đà Lạt. Và cũng cần nói thêm: Tuyến đường sắt Đà Lạt - Tháp Chàm (Phan Rang - Ninh Thuận) là tuyến đường sắt răng cưa duy nhất của Việt Nam từ trước đến nay (nhưng rất tiếc là hệ thống răng cưa này đã bị tháo dỡ gần hết sau năm 1975).

Ga Đà Lạt được xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa (dạng kiến trúc) quả là xứng đáng. Nhưng, nói như ông Ngô Minh Châu - Trưởng ga Đà Lạt, việc được công nhận di tích quốc gia là một nhẽ; vấn đề lúc này là làm thế nào để "nâng tầm" giá trị của Ga Đà Lạt trong bối cảnh của một thành phố du lịch nổi tiếng như Đà Lạt.

Mới đây, UBND tỉnh Lâm Đồng đã có công văn gửi ngành đường sắt về việc tu sửa, tôn tạo, nâng cấp Ga Đà Lạt để biến nơi đây thành một trong những điểm du lịch thu hút du khách nhân dịp Festival hoa Đà Lạt sẽ được tổ chức vào trung tuần tháng 12 tới. Động thái tích cực nhất có thể được ghi nhận là mới đây, đơn vị chức năng đã tiến hành sơn sửa lại hai đầu máy và bốn toa xe phục vụ du khách; điểm đến của hành trình du lịch bằng tàu hỏa là Ga Trại Mát (cách Đà Lạt 7km) cũng đã được chỉnh trang…

Việc làm này có thể xem là động thái tích cực của chính quyền địa phương trong lộ trình đưa Ga Đà Lạt thành một điểm du lịch không thể bỏ qua khi du khách đến với thành phố hoa này như thiện ý của địa phương và của ngành đường sắt VN.

Rồi nữa, không chỉ động thái này, khoảng hơn 3 tháng trước đây, với mục đích xây dựng Ga Đà Lạt thành một điểm văn hóa hấp dẫn du khách, chính quyền tỉnh Lâm Đồng cũng đã đề ra chủ trương thu hút các "mạnh thường quân" đầu tư vào đây.

Nguồn tin: Báo Lâm Đồng