Rừng ngập mặn là một phần không thể thiếu đối với hệ sinh thái biển. Với chiều dài trên 200 km, lại bị chia cắt bởi nhiều cửa sông, bờ biển Quảng Ninh là điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các khu rừng ngập mặn nói chung.
Trong khu vực Vịnh Hạ Long, rừng ngập mặn tập trung chủ yếu ở khu vực Tuần Châu, Cửa Lục, đảo Đầu Gỗ, Chân Voi, đảo Quan Lạn, Hoành Bồ và rải rác ven bờ với các loại cây phổ biến như: Mắm, sú, vạng hói, vẹt dù, trang, bần chua, cóc kèn... Trong đó, sú chiếm tới 65% tổng diện tích. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, so sánh sự đa dạng sinh học của hệ sinh thái rừng ngập mặn ở Hạ Long với Cát Bà, Hải Phòng (năm 2005 được công nhận là khu sinh quyển thế giới thứ ba của Việt Nam), các chỉ số đều tương đương; cụ thể: Rừng ngập mặn ở Hạ Long có 28 loài cây (so với Cát Bà 27), 109 loài cá (Cát Bà là 105), 15 loài tôm (Cát Bà là 17), 48 loài động vật đáy (Cát Bà là 48), 14 loài chim (Cát Bà là 14), 41 loài rong biển (Cát Bà là 43) v.v...

Thanh niên tình nguyện TP Hạ Long ươm thực nghiệm rừng ngập mặn ở đảo Tuần Châu, một hoạt động rất cần được nhân rộng.

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, thực vật ngập mặn ở Vịnh Hạ Long- Bái Tử Long cũng như Cát Bà có vai trò to lớn như: Tham gia vào hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới, điều hoà khí hậu, tham gia kiến tạo bảo vệ cảnh quan ven bờ, chống xóái mòn, hạn chế bão gió, bảo vệ đê ven biển... Đặc biệt, rừng ngập mặn góp phần làm sạch môi trường do cóá thể làm giảm hàm lượng kim loại nặng có trong nước thải nội địa đổ ra vùng cửa sông, ven biển, đồng thời giữ gìn sự cân bằng sinh thái tự nhiên cho những vùng đất bị ngập nước. Nói một cách ví von thì rừng ngập mặn giống như một nhà máy lọc chất thải, ngăn chặn những ô nhiễm môi trường biển do rác thải, nước thải ven bờ xả ra biển.

Trong những năm qua, cũng giống như các địa phương ven biển khác cả nước, diện tích rừng ngập mặn ở Quảng Ninh đã bị suy giảm đáng kể. Theo thống kê của Chi cục Kiểm lâm tỉnh, năm 1983 Quảng Ninh có 40.000ha rừng ngập mặn, đến năm l997 còn 24.000 ha, năm 2006 còn 21.737 ha (chiếm khoảng 10% tổng diện tích rừng ngập mặn của cả nước). Chỉ riêng năm 2006 so với năm 2005, diện tích rừng ngập mặn trên địa bàn tỉnh suy giảm 979,6 ha. Nguyên nhân chủ yếu gây suy giảm rừng ngập mặn là do rừng ngập mặn bị tàn phá làm đầm nuôi trồng thuỷ sản một cách bừa bãi, thiếu quy hoạch; do tình trạng đổ đất lấn biển để đô thị hoá, rồi do việc đổ thải, khai thác rừng làm củi. Bao trùm lên tất cả là do sự nhận thức về vai trò, ý nghĩa của rừng ngập mặn của các cấp ngành, địa phương, doanh nghiệp, người dân còn yếu, nhiều hạn chế...

Theo nghiên cứu của các nhà khoa học Việt Nam, cứ mỗi ha rừng ngập mặn mất đi thì sản lượng cá giảm 180 kg/năm, còn theo tính toán của các nhà khoa học nước ngoài thì con số ấy lớn hơn nhiều, chỉ tính tác dụng lọc chất thải, nước thải thì mỗi 1 ha rừngngập mặn mất đi, tương đương giá trị khoảng 30.000 USD. Sự suy giảm về rừng ngập mặn diễn ra đồng thời với môi trường biển của Vịnh Hạ Long ngày càng bị đe dọa. Ông Phạm Văn Dượng, một nông dân trú tại khu 1, phường Tuần Châu, nói: Mấy năm trước, đầu năm chúng tôi chỉ việc vãi sò xuống bãi, không phải chăm sóc, cuối năm thu hoạch, lãi 1 gấp 2. Nay tìm được con hà cũng phải đi mãi ra xa bờ mới có...

Vì nhận thức được vai trò, ý nghĩa vô cùng to lớn của hệ sinh thái rừng ngập mặn mà những năm qua các tổ chức quốc tế rất quan tâm tới vấn đề bảo tồn rừng ngập mặn ở Vịnh Hạ Long nóái riêng, hệ sinh thái ven biển Việt Nam nói chung, thông qua hỗ trợ vốn, tổ chức trồng và bảo vệ rừng ngập mặn, tuyên truyền về ý nghĩa của rừng ngập mặn như một sự giữ gìn môi trường bền vững nhất. Mới đây nhất, tổ chức Bảo tồn động thực vật hoang dã quốc tế (FFI) phối hợp với Trung tâm nghiên cứu ứng dụng khoa học và sản xuất lâm nông nghiệp Quảng Ninh tổ chức ươm và trồng thực nghiệm rừng ngập mặn tại Tuần Châu với sự tham gia của các đoàn viên thanh niên tình nguyện của một sốá phường trên địa bàn TP Hạ Long. Toàn bộå số cây ươm trồng tới đây sẽ được trồng tại một số khu vực trên Vịnh Hạ Long (khoảng 4 ha). Mục đích là nhằm tuyên truyền giáo dục về vai tròâ hệ sinh thái rừng ngập mặn cho đối tượng là học sinh, thanh niên, dự kiến có cả học sinh các trường quốc tế tham gia). Đây là việc làm ý nghĩa, tuy nhiên do là thử nghiệm nên nó chỉ mới bó hẹp trong phạm vi nhỏ, cần được nhân rộng ra các địa phương với nhiều loại đối tượng cùng tham gia.

Hơn lúc nào hết, di sản Vịnh Hạ Long đã và đang chịu sự tác động ngày càng lớn do các hoạt động kinh tế - xã hội trên và ven bờ gây ra, mà nếu không có giải pháp thích hợp để ngăn chặn thì ô nhiễm môi trường sẽ tới lúc khó kiểm soát được. Một trong những giải pháp mang tính bền vững nhất, hiệu quả nhất chính là bảo tồn và phát triển các khu rừng ngập mặn. Trách nhiệm đó không của riêng ai mà của cả các cấp, ngành, địa phương, doanh nghiệp và mỗi người dân.