Tôi suy nghĩ miên man mấy tháng nay về mục tiêu của ngành Du lịch đến năm 2020, lượng khách quốc tế đến Việt Nam là khoảng 10,3 triệu lượt, khách nội địa đạt 47,5 triệu lượt. Tôi ngẫm nghĩ về doanh thu 19 tỷ USD cho ngành du lịch sau 10 năm nữa. Vậy tầm nhìn du lịch Việt Nam là gì và chúng ta cần làm gì đối với ngành công nghiệp vô cùng đặc biệt này!
Vì sao du khách đến Việt Nam "một đi không trở lại"Một trong những câu nói khắc sâu vào trí nhớ của tôi là “Đất nước Việt Nam ta rừng vàng, biển bạc, đất phì nhiêu”. Hình như chúng tôi được học từ lớp 1. Và câu nói này làm tôi yêu đất nước mình hơn, tự hào về đất nước mình nhiều. Nhưng suốt bao nhiêu năm học ở nước ngoài tôi luôn trăn trở: Có thật đất nước ta rừng vàng, biển bạc, đất phì nhiêu hay không. Mà nếu đúng vậy thật tại sao dân ta chưa giàu!
Muốn giàu, một lĩnh vực không thể bỏ qua là du lịch. Không còn hoài nghi gì nữa, du lịch chắc chắn là ngành kinh tế mũi nhọn của Việt Nam. Một con số mà ai cũng biết, nếu như năm 1995 chúng ta đón 1,3 triệu khách quốc tế thì năm 2010 đón 5 triệu. Đóng góp từ du lịch năm ngoái là 6,4 nghìn tỷ đồng là đáng kể nhưng hình như vẫn là quá nhỏ bé trong GDP của cả nước. Nếu chúng ta coi đây là nền kinh tế mũi nhọn, quan trọng thì con số này cần phải tăng gấp 10 lần.
Để du lịch thật sự phát triển việc đầu tiên nên làm là phải xây dựng bằng được các sản phẩm đặc trưng mang đậm bản sắc Việt. Những sản phẩm này phải làm cho khách du lịch ngất ngây và nhớ mãi.
Người ta kéo nhau sang Mã Cao để vào các sòng bài, sang Thái Lan để mua sắm, và mát xa, sang Campuchia để đến với Ăng Co, sang Italy để thăm tháp nghiêng Pisa, ngắm thành Rôm và ăn bánh pizza rồi mỳ ống, đến Trung Quốc thăm Vạn Lý Trường Thành và mua thuốc bắc, đến Nga để thăm quảng trường Đỏ, ngắm rừng bạch dương, uống rượu vodka và mua búp bê, sang Singapore để biết thế nào là sạch, để mua sắm và chữa bệnh… Vậy bạn hãy trả lời ngay bây giờ mà không cần suy nghĩ xem khách nước ngoài đến Việt Nam vì cái gì và cái gì là đặc trưng của Việt Nam ta! Chúng ta cần tạo ra những sản phẩm khác biệt, đặc biệt, ấn tượng.
Song song với các sản phẩm bình dân, chúng ta cần có cả những sản phẩm du lịch chất lượng cao, đáp ứng những du khách khó tính, lắm tiền.
Trên 80% dân Việt xuất phát từ nông thôn. Đã từ nông thôn tức gắn với nông nghiệp và nông dân. Cách làm ăn tự phát, manh mún, chộp giật và không có một “tổng chỉ huy”, một “điều phối viên”. Để du lịch Việt Nam phát triển nhất định phải liên kết các hộ cá thể, các công ty nhỏ lại với nhau. Phải vì một cái chung, cái lớn hơn và xa hơn. Cần 1 sự kết nối để “bảo ban nhau” làm du lịch.
Hiện nay đã có một vài địa phương như Hội An làm khá tốt vấn đề này. (Và đây cũng là 1 trong những nơi hiếm hoi mà không chỉ có tôi thường xuyên muốn quay trở lại). Nếu chúng ta biết phối kết hợp lại với nhau thành tổng thể, chất lượng sẽ tăng lên, dịch vụ sẽ tốt hơn, cái nhìn sẽ thoáng hơn và chúng ta tự thấy chính mình trong cái tổng thể của ít nhất 5 hay 10 năm nữa.
Viết đến đây tôi chợt nhấc máy gọi cho 1 người bạn thân là chủ tịch 1 tập đoàn. Anh nói với tôi rằng, muốn thay đổi 1 anh nông dân nên dẫn anh ra Hà Nội, đưa anh đến những chỗ văn minh lịch sự để anh học. Khi tự anh ta nhìn thấy, nghe thấy, sờ thấy anh sẽ giật mình và tự thay đổi.
Tôi nghĩ cũng có lý: nên đi xa và học. Chúng ta cũng cần đi và đi nhiều để học cách làm du lịch của những nước phát triển cũng như những nước quanh ta. Những cái hay ta học để áp dụng, những cái dở ta học để tránh.
Tầm nhìn du lịch Việt Nam cần gắn với hình ảnh đất nước ta. Hình ảnh này cần được truyền đi khắp thế giới. Thông điệp của đất nước và con người Việt cần được lan tỏa ra khắp 5 châu.
Chúng ta cần đầu tư vào quảng cáo và các hội thảo. Mỗi công dân Việt Nam cần thành 1 đại sứ của du lịch, nhất là 3 triệu Việt kiều và những ai đang lao động và học tập ở nước ngoài. Đặc biệt là các đại sứ quán cần đầu tư hơn về việc quảng bá hình ảnh Việt Nam. Trong những hình ảnh này không thể không nhắc đến những cô gái Việt xinh xắn với chiếc nón lá và áo dài, với những đặc sản của 54 dân tộc, với các di sản thế giới và với những nét đặc trưng khác nữa.
Muốn du lịch phát triển có lẽ cần phải đưa việc giáo dục và nhận thức vào trường học. Nhiều người nói, đừng bàn về giáo dục. Vì khó quá. Tuy nhiên thật sự giáo dục là cốt lõi, là căn bản.
Chúng ta cần dạy cho các em không chỉ kiến thức mà là cách sống, cách làm người. Nếu như những vấn đề như vệ sinh, môi trường, luật giao thông, văn minh đô thị, cách ứng xử nơi công cộng được giảng dạy và áp dụng triệt để từ mẫu giáo và tiểu học trở lên thì những ảnh hưởng đến du lịch quả là rất lớn.
Cá nhân tôi rất mừng khi gần đây một số tỉnh thành đã gắn kết lại với nhau cùng làm du lịch. Điển hình như Lào Cai, Yên Bái và Bắc Kạn. Điển hình là chương trình di sản miền trung. Hay chương trình du lịch tây nguyên. Sự gắn kết các vùng lãnh thổ cần được làm nhiều hơn, sâu rộng hơn. Chúng ta cần xây dựng những tour mang tính chất địa lý, từng vùng và cả nước. Những tour xuyên quốc gia từ Việt Nam sang các nước láng giềng như Trung Quốc, Lào, Campuchia, Thái lan, Singapore,… cũng cần được quan tâm nhiều hơn. Dịch vụ trọn gói là rất quan trọng.
Tôi luôn nghĩ đến biển, đến bờ biển dài và đẹp của nước nhà. Tôi luôn nghĩ đến Hạ Long – một cảnh đẹp hiếm nước nào có được. Chưa ai đến Hạ Long mà không khen ngợi. Chưa ai không muốn quay lại để NGẮM Hạ Lọng tuyệt diệu này.
Tôi luôn muốn để hành năm dân Việt chúng ta được quay lại tắm biển Mũi Né, Côn Đảo, Phú Quốc, Nha Trang, Lăng Cô, Đà Nẵng,… Những bãi biển và những vịnh đẹp vô cùng. Đó là những tài sản hàng ngàn tỷ đô la không dễ gì mua được. Miễn là chúng ta biết khai thác chiều sâu, cái giá trị lớn lao của biển. Tiền ở đó như đại dương, nếu biết cách và chung tay góp sức chúng ta chỉ việc xúc lên mà mang về thôi.
Du lịch sinh thái là lĩnh vực mà chúng ta chưa hề quan tâm. Đây đơn giản chỉ là một góc nhỏ của du lịch nhưng ai cũng biết rằng có thể mang lại những giá trị lớn lao về cả kinh tế đến xã hội. Tôi nhớ năm ngoái khi xét các dự án cho chương trình doanh nhân xã hội của CSIP tôi đã rất lý thú và bảo vệ Dự án Du dịch và nhặt rác biển của chị em phụ nữ Nam Định. Bên cạnh du lịch sinh thái, nếu chúng ta quan tâm đến dịch vụ giải trí cao cấp, dịch vụ du lịch thể thao và chữa bệnh chắc chắn sẽ mang lại những nguồn lợi vô cùng lớn lao.
Một việc rất cần làm ngay là ngăn chặn những trò lừa đảo, dối trá, bắt nạt khách cũng như an ninh cho khách du lịch.
Tôi nghĩ cần sớm thành lập lực lượng cảnh sát du lịch. Các khu du lịch lớn, quan trọng, cần sớm có loại cảnh sát du lịch. Tôi thật sự mừng nếu như biết rằng Hà Nội và TP HCM có thể làm thí điểm. Hơn nữa, an ninh trong các lĩnh vực như thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm cũng cần được ưu tiên. Nếu như khách đến và bị mua nhầm trà sao tẩm bằng xi măng, bùn và phân bón thì khách có sợ không. Nếu như khách đến Việt Nam mà chỉ dám uống nước trong chai để đảm bảo mà không dám uống bất cứ cái gì không có trong lon, chai thì có đáng tiếc không.
Muốn hay không Việt Nam chúng ta nằm ở vị trí địa lý chiến lược. Nếu không vậy, tại sao bao đế quốc lớn luôn nhăm nhe và bằng mọi cách chiếm đất Việt ta.
Việt Nam ở trung tâm, là cửa ngõ. Việt Nam có bờ biển tuyệt vời, có các món ăn ngon mà ai cũng thích. Khí hậu của ta không quá nóng, chẳng quá lạnh, mà ngay tại dỉa đất chữ S này cũng đã thấy phong phú rồi.
Người Việt ta cần cù chịu khó, ham học hỏi, bắt chước nhanh thì không lẽ gì ngành du lịch không phát triển. Tôi rất mong và thực sự muốn du lịch Việt Nam được đặt đúng vị trí của nó, rằng ý thức của mỗi người dân tăng lên và nghĩ đến cái lợi ích dài hơi bền lâu. Bởi vì, nếu chỉ cần suy nghĩ “9 tháng mài dao, 3 tháng chặt chém” còn có trong bất cứ ai liên quan đến du lịch và dịch vụ thì ngành này không thể phát triển được. Điều đó có nghĩa là chúng ta tự giết chết nhau.
Đến năm 2030, lượng khách quốc tế đến Việt Nam dự báo là khoảng 18 triệu lượt, khách nội địa là 58 triệu lượt và mang lại doanh thu trên 36 tỷ USD – đó là kế hoạch của Tổng cục Du lịch. Đó là con số cũng đáng kể, nhưng vì tham lam và kỳ vọng nhiều vào ngành này nên tôi muốn nó phải lớn gấp 10 hay ít nhất cũng 5 lần. Từ nay đến đó còn 20 năm nữa cơ mà. Chúng ta cần hành động và hành động. Nhưng trước đó là thay đổi tư duy và có tầm nhìn.
Nguyễn Mạnh Hùng
Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc Công ty CP sách Thái Hà
