Ngay khi Hội Gióng được UNESCO vinh danh, nhiều hãng lữ hành đã có ý tưởng phát huy giá trị không gian Lễ hội Gióng thông qua du lịch. Tuy nhiên để hiện thực hóa ý tưởng này không phải chuyện ngày một, ngày hai. Năm nay là năm thứ 2 Hội Gióng được tổ chức sau khi UNESCO tôn vinh, nhưng mong muốn vừa bảo tồn được nguyên giá trị truyền thống của Hội Gióng, vừa đem lại cơ hội cho du lịch vẫn chỉ là ý tưởng.
 
Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc là lễ hội "độc nhất vô nhị” ở Việt Nam, chứa đựng những sáng tạo văn hóa mang tầm kiệt tác của nhân loại, đồng thời là lễ hội chứa đựng khát vọng hòa bình mãnh liệt của nhiều thế hệ người dân Việt Nam. Các lễ hội tưởng nhớ vị thánh trong "tứ bất tử” này đều là những lễ hội mang tính cộng đồng sâu sắc, được trao truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác, được người dân vùng châu thổ sông Hồng nói riêng, người Việt Nam nói chung thừa nhận như là một phần bản sắc dân tộc.
 
Khi Hội Gióng ở đền Phù Đổng và đền Sóc được UNESCO vinh danh, nhiều ý kiến cho rằng cần khôi phục và bảo tồn yếu tố gốc của di sản, mặt khác kết hợp du lịch để vừa quảng bá, vừa có nguồn lực nuôi dưỡng di sản. Việc phục dựng Hội Gióng ở các địa phương cũng được Bộ VHTTDL phối hợp với UBND TP. Hà Nội xây dựng Chương trình hành động quốc gia. Theo Bộ trưởng Bộ VHTTDL Hoàng Tuấn Anh: Có rất nhiều công việc phải tiến hành khi bảo tồn và phát huy giá trị Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại Hội Gióng, nhưng trước mắt tập trung vào tuyên truyền, quảng bá giá trị của Hội Gióng. Đồng thời tổ chức sưu tầm, nghiên cứu, kiểm kê khoa học Hội Gióng. Bên cạnh những tư liệu đã có về Hội Gióng ở Phù Đổng, ở đền Sóc, cần tiếp tục thực hiện công việc này ở lễ hội các làng còn lại. Thành phố Hà Nội và Sở VHTTDL Hà Nội cho rằng: Trước mắt, ưu tiên hỗ trợ cộng đồng phục hồi đầy đủ lễ hội ở các làng Phù Lỗ, Thanh Nhàn, Xuân Lai (huyện Sóc Sơn), Cán Khê, Sơn Du, Đống Đồ (huyện Đông Anh), Xuân Tảo (huyện Từ Liêm), Đông Bộ Đầu (huyện Thường Tín)...
 
Bên cạnh việc phục dựng Lễ hội Gióng nguyên gốc cần cố gắng hoàn thiện những tư liệu về Hội Gióng cả bằng chữ Hán, chữ Nôm, tiếng Pháp... Tổ chức xuất bản các kết quả nghiên cứu, sưu tầm bằng nhiều hình thức khác nhau: sách, tờ gấp, đĩa DVD, CD... Gắn kết các sản phẩm này với việc tuyên truyền quảng bá du lịch, để di sản có thể phát huy được tiềm năng kinh tế của mình. Làm sao vừa giữ gìn được di sản văn hóa phi vật thể, vừa phát triển được du lịch một cách bền vững, để góp phần thúc đẩy việc phát triển kinh tế - xã hội của đất nước...
 
TP. Hà Nội đang thực hiện từng bước trình duyệt đề cương và triển khai lập đề án phát huy giá trị, khai thác, phát triển du lịch bền vững tại quần thể "Không gian Lễ hội Gióng” (huyện Gia Lâm và huyện Sóc Sơn), tạo thành "điểm đến” mới cho ngành du lịch. Theo nhiều công ty du lịch: Một trở ngại khi xây dựng tuyến du lịch Hội Gióng là lễ hội chỉ diễn ra vài ngày. Vậy làm sao để du khách có thể xem, nhìn, nghe và cảm nhận được cái hồn của lễ hội không phải là điều đơn giản. Để giải quyết vấn đề này, cả những người làm văn hóa và du lịch đều cho rằng nên lấy giá trị gốc của lễ hội để duy trì thường xuyên. Nghĩa là ngoài thời gian diễn ra lễ hội, những dịp còn lại phải có sự mô phỏng lễ hội để chuyển tải đến du khách phần hồn của lễ hội, giúp du khách hiểu được ý nghĩa của truyền thuyết và những giá trị trường tồn của nó.
 

 
Bên cạnh đó, khi đưa du khách vào thụ hưởng không gian Lễ hội Gióng, người ta cũng tính đến chuyện đầu tư hạ tầng du lịch và các dịch vụ du lịch theo hướng chuyên nghiệp hóa.
 
Hơn nữa, những người làm du lịch có thể kết nối với các sản phẩm du lịch khác trong vùng như du lịch homestay (du lịch cộng đồng) tại xã Phù Đổng (huyện Gia Lâm); du lịch tâm linh, du lịch sinh thái tại xã Phù Linh (huyện Sóc Sơn). Để làm được điều này, trước hết, cần tuyên truyền cho người dân có ý thức về bảo tồn di sản, truyền dạy cho thế hệ trẻ tình yêu di sản, yêu ý nghĩa của truyền thuyết dân gian Hội Gióng - một biểu tượng của người anh hùng của dân tộc. (Sau khi Hội Gióng được UNESCO vinh danh, xã Phù Đổng đã tổ chức giảng dạy chuyên đề về Hội Gióng trong các trường học trên địa bàn nhằm truyền tình yêu di sản cho thế hệ trẻ). Thứ nữa là cần có quy hoạch "không gian thiêng” để bảo tồn và phát triển du lịch không làm phá vỡ không gian văn hóa, mà trái lại nó sẽ tương hỗ lẫn nhau.
 
Trong khi chờ đợi các cơ quan, ban ngành xây dựng kế hoạch phát triển du lịch về Hội Gióng thì du khách mọi nẻo yêu hội vẫn trở về Phù Đổng dự hội. Đầu mùa hè nắng dịu, du khách vẫn có thể cảm nhận cái hay, cái đẹp của di sản như câu ca xưa: "Ai ơi mồng chín tháng Tư/ Không đi Hội Gióng cũng hư mất đời”.
 
NGUYỄN LONG - Đại Đoàn Kết