Nghề dệt lụa truyền thống ở Vạn Phúc (TP Hà Đông) đã có trên một nghìn năm nay với thương hiệu nổi tiếng "Lụa Hà Đông".
Tuy dệt là nguồn thu nhập chính nhưng hiện nay, người dân làng lụa đang phải đứng trước nhiều khó khăn trong thời hội nhập.
Giữ vững thương hiệu
Trước đây, làng nghề Vạn Phúc chủ yếu làm các mặt hàng gia công cho Nhà nước để xuất khẩu. Nhưng từ những năm 90 của thế kỷ trước, mô hình quản lý sản xuất kinh doanh đã về tận tay các hộ gia đình nên làng nghề có điều kiện phát triển hơn. Ông Nguyễn Văn Hùng, Chủ nhiệm HTX dệt lụa Vạn Phúc cho biết, hiện HTX có trên 1.100 hội viên, gồm cả lao động dệt, nhuộm, kinh doanh sản phẩm, dịch vụ... Với số lượng 600 - 700 máy dệt đang hoạt động, mỗi năm làng cung cấp ra thị trường khoảng 2,5 triệu mét lụa các loại. Nhiều mặt hàng tơ tằm như: vân, sa, quế, lụa sa tanh hoa các loại, nhiều màu sắc, mẫu mã phong phú được người tiêu dùng rất ưa chuộng. Ông Hùng cũng cho biết, thị trường tiêu thụ trong nước chiếm 70%, số còn lại là xuất khẩu tại chỗ, bán cho các du khách nước ngoài tham quan, du lịch tại làng nghề.
Với quyết tâm khôi phục, phát triển và làm giàu từ nghề truyền thống, nhiều hộ gia đình đã tập trung đầu tư máy dệt và các cửa hàng giới thiệu và bán sản phẩm. Sản xuất lụa tơ tằm lớn nhất làng hiện nay là hai nghệ nhân đã ở tuổi "thất thập": Ông Triệu Văn Mão và ông Nguyễn Hữu Chỉnh với 10 máy dệt mỗi hộ. Còn sản xuất tơ bóng (pha tạp thêm các loại sợi khác) có gia đình lên đến 20 máy như hộ gia đình anh Nguyễn Văn Cường, chị Nguyễn Thị Minh... Hầu hết các hộ còn lại có từ 2-4 máy. Ông Hùng cho biết thêm, trong 5 năm trở lại đây, HTX đã tham gia giới thiệu sản phẩm lụa Vạn Phúc ở 26 hội chợ thương mại trong nước, như ở TP. Hồ Chí Minh, Đắc Lắc, Quảng Ninh, Ninh Bình, Hải Phòng... Đồng thời, HTX cũng làm thủ tục đăng ký thương hiệu "Lụa Hà Đông" với Cục Sở hữu trí tuệ (được cấp giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu hàng hóa ngày 13/5/2005).
Khó khăn còn ở phía trước
Ông Nguyễn Hữu Chỉnh, chủ tịch Hiệp hội làng nghề Vạn Phúc nói: Tuy phát triển ngày càng đa dạng, tiếp cận nhanh với cơ chế thị trường nhưng nghề dệt lụa ở Vạn Phúc vẫn còn nhiều khó khăn. Thời kỳ cao điểm (2002-2005), cả làng có trên 1.000 máy dệt hoạt động, nhưng nay con số đang hoạt động chỉ khoảng 600-700 máy. Một số gia đình đã bán máy dệt chuyển sang làm nghề khác. Lực lượng lao động trẻ tham gia vào làng nghề ngày một giảm đi.
Hơn nữa, thời gian gần đây, giá nguyên liệu đầu vào tăng cao (khoảng 30%), trong khi đó sản phẩm bán ra chậm, giá bán ra tăng không đáng kể. Lụa Vạn Phúc phải cạnh tranh với nhiều cơ sở sản xuất nổi tiếng khác như lụa Bảo Lộc (Lâm Đồng), lụa Đà Nẵng, lụa Nha Xá (Hà Nam)... Một điều nữa mà ai cũng thấy rõ là hiện mặt bằng cho sản xuất còn chật hẹp, thiếu vốn đầu tư cho phát triển sản xuất. Nguồn nước thải từ làng nghề nằm rải rác, không có thiết bị xử lý, ô nhiễm nguồn nước đang là mối lo ngại của người dân nơi đây. Mặt hàng dọc tơ tằm, ngang tơ bóng đã xuất hiện từ khá lâu (trên 10 năm nay) trên thị trường thì nay đã bão hòa. Đến nay, làng nghề vẫn chưa cho ra một sản phẩm nào khác thay thế nhằm thỏa mãn nhu cầu của người tiêu dùng.
Để từng bước tháo gỡ những khó khăn cho làng nghề, ông Nguyễn Văn Hùng cho biết: HTX sẽ đứng ra mua nguyên liệu đầu vào (tơ dọc, tơ ngang) để đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng, giá cả ổn định hơn. Tiếp đó, chúng tôi sẽ tổ chức các lớp hướng dẫn, tập huấn về kỹ thuật chuội nhuộm, quy trình sử dụng các loại hóa chất, thuốc nhuộm, đồng thời phát triển thêm một số xưởng nhuộm lụa tơ tằm bền màu. Thứ nữa, động viên người dân đổi mới công nghệ dệt, nhuộm để nâng cao chất lượng, tiến tới gắn tên chủ hộ và thương hiệu của làng nghề Vạn Phúc trên từng mét lụa, giúp khách hàng phân biệt với sản phẩm khác. Hiện HTX và Hiệp hội làng nghề đang xin chủ trương của phường để phát phiếu thăm dò khách hàng về chất lượng, mẫu mã, màu sắc... của sản phẩm, từ đó nắm rõ ưu, khuyết điểm của lụa Vạn Phúc để có hướng khắc phục, đổi mới, phát triển.
HanhDungTourist (Theo Báo thương mại)
