Côn Đảo của Việt Nam nằm trong danh sách 10 hòn đảo lãng mạn và bí mật nhất thế giới năm 2011, do Tạp chí du lịch uy tín thế giới Lonely Planet (Anh) bình chọn.

Giữa đông năm 2011, vợ chồng minh tinh Hollywood lừng danh Angelina Jolie - Brad Pitt cùng các con đã có chuyến đưa cậu bé con nuôi gốc Việt Pax Thiên trở về Việt Nam. Họ chọn điểm nghỉ dưỡng là  resort Six Sense Côn Đảo. Sự xuất hiện của họ nhắc du khách toàn thế giới thêm một lần chú ý đến Côn Đảo, một thời là địa ngục trần gian nhưng đẹp như thiên đường.


Những gì báo chí phản ánh cho thấy sự hài lòng của các vị khách đặc biệt này. “Trong ánh nắng cuối chiều ươm vàng và gió lộng, cả nam - nữ diễn viên mặc vest trắng mỏng, giản dị nhưng thanh lịch. Pax Thiên mặc soóc xanh áo phông xám đỏ, tung tăng chạy chơi dưới sân đỗ máy bay, trong khi mẹ cậu Angelina một tay bế bé Vivienne 3 tuổi, một tay dắt bé Zahara 6 tuổi. Bé Vivienne vô cùng xinh xắn trong bộ váy áo hồng bám riết lấy mẹ, còn cô chị tóc xoăn da nâu Zahara thì chững chạc hơn nhưng vẫn phải nắm tay mẹ. Trông hơi khác mọi ngày, bé Shiloh - cô con gái ruột 5 tuổi của "ông bà Smith" - vui vẻ chạy nhảy, mái tóc vàng bay tung trong gió. Trong khi đó, Knox - cậu trai trong cặp sinh đôi út ít - lại không rời bố. Brad Pitt lúc nào cũng đi cạnh con”. Trong mấy ngày nghỉ họ đã đi thăm di tích, tắm biển, nghỉ ngơi trong yên bình, thanh thản và hài lòng với Côn Đảo - Việt Nam.
 
Quả thật, ai đã đến Côn Đảo một lần thì chẳng thể nào quên. Tôi đi Côn Đảo bằng máy bay, vì tháng 9 sóng lớn, tàu cao tốc  (từ Sài Gòn) và tàu thủy ( từ Vũng Tàu) không đi được. Hôm tôi ra đảo phải mua vé trước hai ngày. Máy bay vừa cất cánh từ sân bay Tân Sơn Nhất chừng 20 phút đã thấy tiếp viên nhắc thắt dây an toàn vì đang giảm dần độ cao để hạ cánh.

Nhìn xuống phía dưới, giữa nhấp nhô màu xanh có những miếng sáng  lấp lánh dưới nắng, chắc đó là mái tole hay bể nước inox như trong thành phố, tôi ồ lên: Tới đảo rồi! Mấy người khách cùng đi cũng xôn xao, ngó không chán mắt xuống màu xanh lấp lánh phía dưới. Máy bay thấp dần, thấp dần mới thấy không phải. Đó là sóng. Những con sóng bạc đầu bắt nắng giữa mênh mông của biển cả. 
Máy bay sà gần mặt nước và hạ cánh xuống sân bay Cỏ Ống. Bước ra cầu thang máy bay, một bầu không khí trong trẻo, lặng lẽ trong nắng thu vàng rực, cây cối xanh mướt mát mang đến cho chúng tôi một cảm giác yên bình, thanh thản đến lạ lùng. Côn Đảo đây chăng? Địa ngục trần gian một thời đây chăng? Ngồi trên xe bus chạy vào trung tâm  cách đó hơn chục cây số mà vẫn thấy như đang mơ. Con đường nhựa độc đạo uốn lượn bên sườn núi nguyên sơ, cây cối xanh tươi, bên trái là miên man sóng biển...

Anh Chánh án huyện đảo khi đó là anh Đặng Văn Sử, (bây giờ anh đã trở lại đất liền) đưa chúng tôi về khách sạn liền kề với Tòa án và các cơ quan hành chính. Khách sạn nằm trên con đường đẹp nhất của đảo mang tên Tôn Đức Thắng, một trong những người đã bị giam cầm tại đây và sau đó trở thành Chủ tịch nước. Đường có dãy bàng cổ thụ cả trăm năm, nhìn ra cầu tàu, nơi neo đậu của tàu thuyền đánh cá… Bữa trưa đầu tiên mấy anh em ăn trong quán Phương Thảo. Quán là một  trong một dãy những căn nhà kiểu Pháp, được khuyến cáo giữ nguyên vẹn vì mục đích bảo tồn bảo tàng, đây là dãy biệt thự dành cho quan chức chế độ cũ. Không chỉ căn nhà này mà đi trên các con đường lớn, chúng tôi thấy hầu hết các  dãy tường có những cột trụ rất đặc trưng từ thời Pháp vẫn được giữ nguyên vẹn nét rêu phong đẹp mắt. Trong khi ở đất liền tệ tân trang di tích và do chật hẹp, hầu hết các di tích bị biến dạng hay bị dịch vụ du lịch khai thác quá mức, thì ở đây, được chạm tay vào di tích nguyên bản, được trò chuyện với quá khứ trăm năm mang đến cho ta cảm xúc đặc biệt.

Ngồi bên hai khẩu thần công đặt bên cổng Tòa nhà của Chúa đảo xưa, nay là phòng trưng bày, nhìn ra Vịnh Côn Sơn sóng vỗ hiền hòa trong nắng tôi chợt nghĩ, không biết năm 1294 đoàn thuyền của nhà thám hiểm người Ý lừng danh Marco Polo, gồm 14 chiếc trên đường từ Trung Hoa về nước bị một cơn bão nhấn chìm, chỉ còn 6 chiếc đã dạt vào trú tại đây, họ có cắm trại ở chỗ tôi đang ngồi không nhỉ? Và có phải vì chuyến ghé thăm bất ngờ ấy của  Marco Polo mà sau đó, từ thế kỷ XV-XVI, đã có rất nhiều đoàn du hành của châu Âu ghé qua thăm Côn Đảo.

Cũng trên hòn đảo này, lịch sử đã chứng kiến những ngày tháng gian nan của Nguyễn Ánh - Gia Long, người mở ra cơ nghiệp 13 đời vua nhà Nguyễn sau này. Tháng 11 năm 1784, Nguyễn Ánh giao ấn tín và Hoàng tử Cảnh cho viên Khâm sai Tòa thánh ở Gia Định là Pigneau de Béhaine (Bá Đa Lộc) sang Pháp cầu viện. Dân đảo truyền tụng rằng bà Hoàng Phi Yến một mực ngăn cản, Nguyễn Ánh giận quá giam vợ vào một hòn đảo nhỏ, bây giờ hòn đảo ấy mang tên là Hòn Bà, đỉnh núi như hai người đang nép vào nhau ấy là đỉnh Tình yêu. Miếu An Sơn thờ bà Hoàng Phi Yến lúc nào cũng nghi ngút khói hương và ngày giỗ 18 tháng Mười của bà hoàng xấu số này trở thành ngày lễ hội của đảo. Và khách sạn tôi nghỉ, một cơ sở kinh tế của Quận ủy Côn Đảo cũng mang tên Phi Yến…

Một ấn tượng dễ thấy là đảo rất vắng người, cả huyện đảo này chỉ có chừng 5-6.000 người thôi, nên chợ cũng im ắng như một thánh đường. Người ta mua bán không mặc cả, nói bao nhiêu bán bấy nhiêu. Con người ở đây đơn sơ, hiền hòa và ngay thẳng. Xe máy bạn có thể để cả đêm ngoài đường không mất. Hôm đó tụi tôi đi với anh Chánh án, thấy ghẹ tươi ngon ghé xuống mua. Người bán nói giá  80.000 đồng/ký, lại còn nói người quen nữa nên không bán đắt, nhưng dù mặc cả vài câu mà giá bán vẫn đúng 80.000. Trên đường về Chánh án mới nói, anh vừa xét xử, giúp cho người bán ghẹ đòi được mấy chục triệu đồng. Quen kiểu vậy đó. Ở đây mọi người biết nhau cả và người dân vẫn cho rằng cán bộ, chính quyền phải có trách nhiệm giúp đỡ dân, nên chả thấy có ơn huệ gì.

Nhiều con đường hai chiều rộng rãi, sạch như lau như ly mà không một bóng người qua lại. Không chỉ ở trung tâm mà đường lên nghĩa trang Hàng Dương cũng sạch sẽ như thế. Chúng tôi chạy xe máy lên Nghĩa trang Hàng Dương trong nắng chiều chói chang. Những ngôi mộ mới được tu bổ trên thảm cỏ xanh tốt và dưới bóng râm của những hàng dương (phi lao) vi vút gây cho ta một cảm giác yên bình. Ngay bên trái gần cổng vào là mộ Anh hùng Võ Thị Sáu, được xây dựng với quy cách đặc biệt so với các ngôi mộ khác, lúc nào cũng có hương hoa, gương lược của du khánh và dân cư trên đảo cúng viếng. Người ta nói chị Sáu rất thiêng, ai cầu gì được nấy. Nói vậy nhưng đi giữa những ngôi mộ điệp trùng tôi không dám cầu gì cho bản thân mình. Chúng tôi cầu anh linh các vị phù hộ cho đất nước ta hòa bình và phát triển.

Ở khu B, còn có ngôi mộ Lê Hồng Phong và mộ Nguyễn An Ninh, quy cách như mộ Võ Thị Sáu...

Trong 113 năm (1862-1975) được sử dụng làm nơi giam giữ, Côn Đảo có đến 2 vạn người cả chính trị phạm và thường phạm bỏ mạng tại đây, nhưng hiện ở nghĩa trang Hàng Dương này chỉ có 1.912 ngôi mộ. Như vậy trên mỗi tấc đất ở Côn Đảo này đều có xương máu những người đã ngã xuống. Ngoài nghĩa trang Hàng Dương dưới chân núi Chúa, Côn Đảo còn có một nghĩa trang khác là nghĩa trang Hàng Keo, nằm ngay ven biển. Nghĩa trang Hàng Keo có quá nhiều hài cốt chồng lên nhau,  nên không thể xây mộ như nghĩa trang Hàng Dương được, người ta chỉ có thể vun cát thành từng đống thôi. Anh em kể rằng những ngày bão cát, nhiều khi trơ cả hài cốt, phải huy động thanh niên ra vun lại. Người ta đã xây một bia tưởng niệm chung, đặt bát hương để các oan hồn ấy có nơi hương khói...

Ấn tượng mạnh nữa về Côn Đảo là hệ thống nhà tù còn nguyên vẹn gắn với tên tuổi nhiều danh nhân... Cô hướng dẫn viên xinh đẹp có trên tay chùm chìa khóa to tướng, mở cửa các phòng giam ở trại Phú Hải cho chúng tôi  vào thăm, tiếng ken két của cửa sắt và cái lạnh lẽo, u ám của phòng giam  khiến ai cũng chợt lắng mình. Cô hướng dẫn viên cho hay, chỉ khi có đoàn khách mới mở cửa, nên thường ngày các phòng giam vẫn đóng khóa như cả trăm năm trước vậy. Đây là trại được xây dựng đầu tiên ở Côn Đảo từ thế kỷ XIX. Không mấy du khách đi hết hơn chục khu giam giữ, chỉ đi một vài Trại như Phú Hải, Phú Sơn thôi…


Nhưng sự giàu có của Côn Đảo không chỉ ở quá khứ, ở những chuyện thương tâm, đày đọa, tranh đấu, khiến hòn đảo này mang danh “địa ngục trần gian” mà còn là thiên nhiên kỳ thú, một tiềm năng du lịch đáng nể. Côn Đảo gồm 16 hòn đảo với tổng diện tích 76km2 là Côn Lôn, Hòn Bà, Hòn Bảy Cạnh, Hòn Cau và một chuỗi các hòn đảo nhỏ khác. Thị trấn Côn Đảo nằm trên một thung lũng hình bán nguyệt dài trên 10km, rộng từ 2-3km trông ra Vịnh Côn Sơn. Chỉ có hòn đảo chính này có dân cư.


Côn Đảo có nhiều bãi biển tuyệt đẹp, bãi cát phẳng mịn màng, nhiều bãi rất kín đáo, duyên dáng và chung một nét nguyên sơ đến tuyệt đối.

Rừng nguyên sinh bao phủ gần như toàn bộ đảo, tạo nên một Côn Đảo trong lành và đẹp như chốn thiên đường. Người ta cho hay, Côn Đảo là một trong số rất ít những nơi còn lại ở nước ta có những loài động thực vật quý hiếm nhất sinh sống, như Dugon, rùa biển, cá heo hay nhiều giống phong lan mà không còn tìm thấy ở bất cứ nơi nào khác ở Việt Nam. Đặc biệt san hô lớn và đa dạng, có thể sánh với những khu du lịch sinh thái nổi tiếng nhất trong khu vực. Vườn quốc gia Côn Đảo có tổng diện tích được bảo vệ đến 20.000ha, trong đó có 14.000ha ven biển và 6.000ha là rừng trên 14 đảo. Thêm vào đó còn có một vùng biển đệm rộng 20.500ha. Trên 1.300 loài sinh vật biển được xác định ở đây. Với tính đa dạng sinh học biển cao, vườn quốc gia Côn Đảo đã được liệt kê vào danh sách “Những khu vực được ưu tiên cao nhất” trong hệ thống khu bảo tồn biển toàn cầu.

Những người ưa khám phá có thể đi tham quan vườn quốc gia bằng hình thức đi bộ một quãng ngắn, xuyên qua rừng mưa nhiệt đới, đến bãi biển Ông Đụng của bờ bên kia của đảo. Du khách nếu thực hiện một chuyến lặn sẽ được xem những rặng san hô trải dài hàng kilômét, với hàng chục loại san hô đủ màu sắc, đủ hình dáng, với những con cá lớn sặc sỡ bơi lội tung tăng trong làn nước biển xanh trong vắt. Côn Đảo hội tụ đủ nhất các điều kiện để trở thành một địa điểm du lịch sinh thái đúng nghĩa.

Có du khách ra Côn Đảo chỉ mong được sang hòn Bảy Cạnh ngắm mặt trời mọc và buổi tối chứng kiến những con rùa biển làm ổ và đẻ trứng trên bãi biển. Còn gì hạnh phúc bằng ta được nâng trên tay chú rùa đang cựa mình tách vỏ, ngơ ngác nhìn biển xanh rồi ta thả chú hòa vào sóng nước. Rùa đẻ trứng quanh năm, nhưng nhiều nhất là quãng thời gian từ tháng 6 đến tháng 9. Côn Đảo cũng là một nơi lý tưởng dành cho những tay ham câu.

Ngoài tiềm năng du lịch, một số hộ dân đã nuôi cá l*ng rất có hiệu quả. Chánh án huyện đảo Đặng Văn Sử đã đưa chúng tôi ra Bến Đầm thăm các l*ng cá. Anh chàng Lê Văn Quân người Thanh Hóa, chưa vợ mà mỗi năm đã kiếm cả một tỷ đồng nhờ nuôi cá l*ng. Khách Trung Quốc đi tàu vào lấy hàng định kỳ nên có đến đâu hết đến đấy. Loại cá đang được giá nhất hiện nay là cá mú, đến mấy trăm ngàn một ký, bên cạnh đó Quân và các hộ nuôi cá xung quanh còn nuôi rắn biển và các loại cá khác nữa. Quân cho hay, an ninh ở đây tuyệt vời, nước biển lại trong lành, không có ô nhiễm nên thật dễ chịu.

Một doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài nuôi trai lấy ngọc ở Côn Đảo cũng đang làm ăn có hiệu quả. Ngoài resort Six Senses tiêu chuẩn 5 sao, mà vợ chồng “ông bà Smith” đã lựa chọn, Côn Đảo đã có thêm 3 resort ven biển đạt tiểu chuẩn 3 sao và nhiều khách sạn, nhà nghỉ, bên cạnh các khu vực lưu trú nhỏ khác trong thị trấn.

Ông Phó Chủ tịch huyện đảo sau khi khoe tiềm năng của mình cứ xuýt xoa, tiềm năng đấy mà chúng tôi chưa khai thác được bao nhiêu, rừng quốc gia chưa được khai thác du lịch, khách sang các đảo khác không được ngủ lại… dẫn đến không giữ chân được du khách. Hay các di tích nhà tù, nhiều quá như vậy, mà đều giống nhau, du khách không đi hết, liệu có thể chỉ để lại một số tiêu biểu không, vì đất trên đảo quá hiếm. 

Côn Đảo, có hình dáng như con gấu lớn. Chú gấu còn ngủ đông đã cựa mình thức dậy để Côn Đảo thật sự là một thiên đường cho du khách. Thiên đường lãng mạn và bí mật nhất thế giới, với một quá khứ từng là địa ngục trần gian, ai mà không muốn đến một lần nhỉ. Vợ chồng Angelina Jolie - Brad Pitt chắc hẳn đã  có sự lựa chọn rất kỹ trước khi đến nơi này…