Nhảy lửa là một lễ hội độc đáo, mang đậm nét tâm linh huyền bí của dân tộc Pà Thẻn sinh sống chủ yếu ở huyện Quang Bình, tỉnh Hà Giang và huyện Chiêm Hóa, tỉnh Tuyên Quang.


Lễ hội nhảy lửa được tổ chức khi đồng áng đã thu hoạch xong (khoảng 15-10 đến 15-1 âm lịch) để mừng lúa mới, cầu chúc cho cả năm khỏe mạnh, sung túc, mùa màng bội thu và tạ ơn các vị thần linh.

Lễ hội diễn ra trên một bãi đất rộng, bằng phẳng trong làng. Để bắt đầu lễ hội, thầy mo làm lễ cầu thần linh. Lễ vật gồm một bát hương, đàn sắt “cầu cưa”, một con gà, mười chén rượu và tiền giấy. Một đống lửa lớn được đốt lên và thầy mo bắt đầu hành lễ. Thời gian làm lễ kéo dài một, hai giờ trước khi bắt đầu lễ hội nhảy lửa.

Khi nhận được sự đồng ý từ các vị thần linh, thầy mo gõ vào thanh đàn sắt và làm lễ cúng, từng thanh niên sẽ ngồi đối diện với thầy mo và cùng gõ vào đàn sắt, đó chính là lúc nhập đồng cho người nhảy lửa. Những động tác lắc lư của các chàng trai mạnh dần. Họ bắt đầu bật lên và nhảy ra gần đống lửa. Trong phút xuất thần, họ bỗng thăng hoa mạnh mẽ, phi thường và biến ảo nhảy vào trong đống than hồng.

Trong khi thanh niên nhảy lửa, thầy mo vẫn tiếp tục làm lễ với tiếng nhạc đều đều huyền bí lẫn với lời khấn lầm rầm. Đồng bào Pà Thẻn cho rằng thời gian nhảy trên lửa của họ tùy theo sức mạnh được thần linh ban cho. Khi hết sức mạnh, họ tự bị đẩy ra khỏi đống lửa, trở về ngồi lễ và lại lắc lư trong tiếng nhạc, chờ thần linh ban sức mạnh cho đợt nhảy mới.

Kết thúc lễ nhảy lửa là khi đống lửa đã tàn, thầy mo cúng tạ các vị thần rồi mọi người mới ra về, tan lễ hội.