Nhắc đến các điểm du lịch của Ninh Bình, người ta nghĩngay đến Tam Cốc - Bích Động, khu du lịch Tràng An, thế nhưng đầm Vân Long (Gia Viễn, Ninh Bình) với cảnh quan độc đáo được ví như Hạ Long trên cạn đang là điểm thu hút khách du lịch trong nước và quốc tế.


 
Theo những người dân quanh vùng, đầm Vân Long không phải do thiên nhiên ban tặng mà vào những năm 60 của thế kỷ trước để trị thủy sông Đáy, Nhà nước đã xây đắp một tuyến đê dài hơn 30km, điều này đã vô tình biến Vân Long thành một vùng đất ngập nước rộng đến 3.500ha. Đấtđồngtrở thành đầm, dãy núi đá thành những đảo đá giữa thung nước mênh mông. Sau đó cây cối, rong rêu đua nhau phát triển, một số loài chim di trú rủ nhau về dừng chân kiếm ăn trên đường tránh rét khiến nơi đây ngày càng trở nên hoang dã hơn.


Vân Long được mệnh danh là Vịnh Hạ Long trên cạn bởi nơi này có vô vànnhững núi đá mang hình dáng đúng với tên gọi như núi Mèo Cào, núi Mâm Xôi, núi Hòm Sách, núi Đá Bàn, núi Nghiên, núi Mồ Côi, núi Cô Tiên… Cùng hàng chục hang động đẹp như: Hang Cá, Hang Bóng, Hang Rùa, Hang Chanh, mỗi hang mang một vẻ đẹp độc đáo riêng. Để đi đến những hang này, khách phải đi bằng những chiếc thuyền nan nhỏ bé hoàn toàn bằng tre nứa chỉ chở 2 người du ngoạn.



 
Hang Cá dưới chân núi Hoàng Quyển được khách du lịch đánh giá là hang độc đáo và đẹp nhất trong hệ thống hang động ở Vân Long.Hang cấu tạo nửa chìm nửa nổi, trần hang là những vòm đá cao rủ xuống nhiều thạch nhũ lấp lánh, dáng hình kỳ lạ giống như các con vật ở dưới nước và trên rừng, trong hang có rất nhiều cá trê, cá rô, cá chuối to. Hang không cao nên khách du lich có thể thoải mái lướt nhẹ tay trên những nhũ đá nhẵn mịn hay gồ ghề, mát lạnh... Người lái đò kể, hang có tên là Hang Cá bởi thời xưa có người bắt được một con cá chuối nặng 45kg, nên từ đó hang được gọi tên như vậy. Trước khi để đến được Hang Cá khách du lich phải đi qua Kẽm Trăm (theo cách gọi của người dân nơi đây), đây là vùng nước đi qua hai vách núi đá cao lớn sừng sững, trong đó một bên vách đá thẳng đứng như bị một nhát kiếm chém sả từ trên xuống. Dưới chân vách núi, sóng nước đã ăn mòn đá vôi, tạo thành mộtmái che thấp khi thuyền đi sát vào vách đá.


 
Đến Vân Long khách du lich không chỉ được thưởng thức vẻ đẹp tự nhiên mà còn có cơ hội được ngắm nhìn những đàn voọc mông trắng đã có tên trong Sách đỏ thế giới. Tại Việt Nam, ngoài vườn quốc gia Cúc Phương thì Vân Long là địa điểm thứ hai loài vật này chọn làm nơi sinh sống. Ngoài voọc mông trắng, tại Vân Long còn nhiều loài động, thực vật được ghi trong Sách đỏ Việt Nam như tuế lá rộng, mã tiền, lát hoa, gấu ngựa, báo gấm, kỳ đà hoa... Đến Vân Long vào mùa khô, khách du lịch còn được ngắm những loài chim di cư tránh rét như gà lôi, diệc xám,cò bợ, cò trắng, mồng két chọn Vân Long làm điểm dừng chân kiếm ăn. Cách Vân Long khoảng 3km, Kênh Gà vốn nổi tiếng với nguồn nước khoáng nóng. Nước chảy ra từ trong lòng một ngọn núi đá vôi mà không cần khoan xuống lòng đất, nhiệt độ nước khoảng 50 độ C. Điều đặc biệt đối với nước khoáng ở đây là có độ mặn tương đương nước biển.



 
Vân Long thu hút khách không chỉ bởi cảnh quan thiên nhiên mà còn bởi nơi này có nhiều di tích lịch sử văn hóa như cây thị 600 năm tuổi, chùa Chi Lễ, đền chùa Mai Trung, đền thờ Lê Khả Lăng, đền Đức Thánh Nguyễn, khu danh thắng chùa và động Địch Lộng, di tích đền thờ Đinh Tiên Hoàng, đền đức Thánh Ngọ, đền Thánh Mẫu thờ tứ vị Hồng Nương.