Cách Hà Nội gần 50km, phía bên kia con sông Cầu thơ mộng, có một làng cổ còn tồn tại tới ngày nay và không ít người đang lo ngại rằng trong một ngày không xa ngôi làng cổ kính có tên là Thổ Hà ấy có thể sẽ mất đi... Làng Thổ Hà, thuộc thôn Cổ Hà, Vân Hà, Việt Yên, Bắc Giang tồn tại như một ốc đảo trên diện tích với 20ha. Ngôi làng bị ngăn cách với thế giới bên ngoài bởi dòng sông Cầu và hồ ao, đồi núi lớn nhỏ. Có lẽ cũng vì vậy mà nó còn lưu giữ được nhiều nét cổ xưa của một làng nghề miền Bắc Việt Nam.

Hình ảnh đầu tiên gây cảm xúc cho chúng tôi khi đặt chân đến nơi đây là những con đò đơn sơ đậu bên bến nước với những cây si già buông chùm rễ dài xù xì xuống dòng sông. Lũ trẻ làng vắt vẻo trên cành cây, tiếng cười đùa lanh lảnh lan tỏa trên mặt nước. Ngay trên bến có một ngôi đền cổ thờ Thành Hoàng. Cạnh ngôi đền là một quán nước nhỏ, bàn ghế gỗ cũ kỹ trên nền đất lồi lõm. Bà chủ quán mái tóc bạc phơ, hiền hậu, ngồi nhai trầu bỏm bẻm như trong truyện cổ tích. Những con đường trong làng nhỏ hẹp và đều được lát bằng thứ gạch đỏ truyền thống đã mòn vẹt vì thời gian Nhà cửa san sát, mái ngói nhuốm màu rêu phong. Những bức tường không trát vữa, có chỗ chỉ là những viên gạch, ngói nung hay tiểu sành được xếp chồng lên nhau theo tầng, theo lớp, tạo nên một sự độc đáo trong xây dựng. Cổng làng, đình, chùa nơi đây mang dáng dấp, màu sắc cổ xưa và hầu hết đều được xây bằng gạch thô không trát vữa...
Phong cảnh làng cổ Thổ Hà đã làm xao xuyến tâm hồn bao nghệ sĩ nhiếp ảnh đến từ mọi miền. Xưa kia nghề truyền thống của dân Thổ Hà là làm gốm sứ. Tiếc thay, nghề này hầu như đã bị mai một. Nhiều thanh niên đã bỏ nghề, rời làng đi nơi khác kiếm sống để đến khi phất lên, lại quay về mảnh đất tổ tiên xây dựng lên những ngôi nhà mái ngói đỏ tươi hay mái bằng kiên cố chen lẫn những ngôi nhà rêu phong cổ xưa. Ðiều đó cho thấy một số hộ dân nơi đây đã có cuộc sống kinh tế khám khá hơn, nhưng cũng chính là điều đang đe dọa làm mất đi sự hài hòa cho cảnh quan của một làng cố... Làm gì để vừa bảo tồn được nét đẹp cổ, vừa cải thiện được cuộc sống của Thổ Hà đang là câu hỏi được đặt ra không chỉ với chính quyền và người dân nơi đây.

Nguồn tin: (TBDL)