Trong quần thể xuyên thuỷ động Tràng An có đến gần 30 thung. Thung rộng nhất là thung Đền Trần (241.600 m2), thung nhỏ nhất là thung Sáng (15.400 m2). Mỗi thung là một bức tranh thuỷ mặc khác nhau về núi và nước. Mây trời, non xanh, nước bạc hoà quyện vào nhau, thoắt ẩn, thoắt hiện. Nước hồ in bóng núi, bóng mây; vừa hùng vĩ vừa mộng mơ, kỳ ảo, huyền diệu.

Khu du lịch hang động hay còn gọi là quần thể xuyên thủy động nằm trong khu du lịch Tràng An, có khoảng 50 hang động trong số gần 100 hang động có nước, được nối với nhau bởi gần 30 thung (bây giờ là gần 30 hồ nước). Các hang động đều có một vẻ đẹp riêng như: hang Ba Giọt, hang Địa Linh, hang Tối, hang Sáng, hang Ao Trai, hang Seo, hang Si, hang Sính, hang Thuốc... Nhiều hang, nhũ đá từ trên cao chảy dài, xếp chồng lên nhau từng lớp, từng lớp, mềm mại, óng ánh, mỗi người có thể tưởng tượng ra các hình thù khác nhau.

Điều kỳ lạ là các thung đều được thông với nhau bởi các động xuyên thuỷ có độ dài, ngắn khác nhau. Đó là những mạch ngầm của nước, để núi non gắn bó, tương hỗ, hoà quyện với nhau, thân thiện như người với người nối vòng tay lớn. Núi giăng thành lũy bao bọc xung quanh hồ nước ở giữa có gò, đảo. Nhìn xa xa trên sườn núi, du khách thấy một vài con thú nhỏ, từng đàn dê đang chạy nhảy ăn lá cây. Mỗi ngọn núi, quả núi mang một hình dáng riêng, khác nhau và cùng với mây trời, sông nước, cỏ cây đã tạo ra một quần thể xuyên thuỷ động độc đáo, nguyên sơ chẳng nơi nào có được.

Điều đặc biệt là quần thể Khu du lịch Tràng An nói chung và quần thể xuyên thuỷ động Tràng An nói riêng nằm gần các khu du lịch khác của tỉnh như: Khu di tích lịch sử Cố đô Hoa Lư, Khu du lịch sinh thái đất ngập nước Vân Long, Khu du lịch Tam Cốc - Bích Động, hồ Đồng Chương, Vườn Quốc gia Cúc Phương... Theo đánh giá của các chuyên gia du lịch: Khu du lịch Tràng An, sau khi xây dựng xong sẽ trở thành một khu du lịch tổng hợp mang tầm cỡ quốc gia, quốc tế.

Nguồn: website Ninh Bình