Rừng quốc gia này nằm trên phần đất của ba tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa và Hòa Bình. Với diện tích 25.400 ha (254 km2) theo đường chim bay cách thủ đô Hà Nội chưa đầy 200 km


Toàn khu rừng có hơn 2000 loài cây, bao gồm 230 họ. Riêng thực vật, Cúc Phương đủ tiêu chuẩn cho một vườn quốc gia. Rừng cây 5 tầng, dày đặc xanh ngút ngàn quanh năm. Cây này mọc cả trên thân cây kia. Cây ký sinh, phụ sinh có trên 50 loài chằng chịt trên các cành nhánh. Đẹp nhất là các cành phong lan đủ sắc màu. Mùa nào cũng có hoa nở. Dây leo thân gỗ xù xì cuộn quanh nhiều gốc cây. Dạng bạnh vè ở gốc có vài loài cây, như cây sấu ngàn tuổi có bảy bạnh vè, bạnh lớn nhất rộng hơn 17 m2 sừng sững như bức tường.

Rừng Cúc Phương là nơi tập hợp của bốn luồng thực vật khác nhau:

1. Luồng á nhiệt đới (có long não, dâu nuôi tằm, mộc lan, máu chó...)

2. Luồng nhiệt đới nóng ẩm (các cây họ thầu dầu, chò chỉ...)

3. Luồng ôn đới (dẻ, ngát ...)

4. Luồng Tây Nam sang (họ bàng, họ gạo, họ bồ hòn...)

Có những cây là thực vật dạng cổ sót lại như cây dương xỉ thân gỗ hoặc cây rất hiếm hầu như chỉ còn ở nơi này như vù hương (loại cây thường dùng cho việc ướp xác). Những cây rất lớn và cao như chò chỉ họ dầu đã sống trên 1000 năm, cao 70 m, đường kính tới 3 m. Cây chò xanh họ bàng cũng sống lâu đến như thế có đường kính liền gốc chừng 6m. Nhiều cây rất lạ, lần đầu tiên mới được phát hiện tại đây và miêu tả chúng như là cây chân chim và chân chim leo, có giá trị chữa bệnh.

Rừng Cúc Phương có một đỉnh cao mang tên Kim Giao, vì ở đó cây cối mọc lên, thuần là loại Kim Giao, có thân thẳng vút lá xanh mơ màng, gỗ đẹp dùng làm đồ mỹ nghệ.

Động vật rừng ở Cúc Phương rất phong phú. Có tới 68 loài thú, 140 loài dơi, 36 loài bò sát, 17 loài lưỡng thể và một số loài cá. Vài loại đặc biệt như sóc bụng đỏ hay một loài dơi lần đầu tiên được biết ở Việt Nam.

Côn trùng có tới 24 bộ, trong số 30 bộ của miền bắc Việt Nam. Loài bướm là loài đẹp nhất có bướm phượng hoàng, bướm nàng tiên và hàng chục loại bướm có màu sặc sỡ, bay rập rờn như những chùm hoa chuyển động trên nền xanh đại ngàn.

Rừng Cúc Phương còn được là một Hạ Long nổi với những "đảo" đá vôi chồng chất trên sóng xanh của lúa mạ. Nhiều hang động trong núi đá vôi khá kỳ bí: động Trăng Khuyết, động Người Xưa, động Con Moong, với dấu tích của nền văn hóa Sơn Vi và Hoà Bình.

Có thể nói rừng Cúc Phương là nơi kết hợp bảo tàng sống về tự nhiên và những khu di chỉ minh chứng những giai đoạn phát triển xã hội loài người. Đây là một tài sản vô giá về cảnh quan thiên nhiên nhiệt đới điển hình cho kiểu rừng mưa nhiệt đới trên núi đá vôi.

Vào năm 1963, Nhà Nước đã quy định đây là vườn Quốc gia. Rừng Cúc Phương trở thành một khu du lịch hấp dẫn, kỳ thú.

Nguồn tin: Sưu tầm