Ai qua vùng Định Quán, Đồng Nai (nằm trên Quốc lộ 20, ngay trung tâm huyện) đều không thể không dừng chân chiêm ngưỡng kỳ quan "Đá Chồng".

Đây là cả một quần thể đá chồng, mà nổi bật nhất là 3 khối đá (Ba Chồng) cao hơn 36m so với mặt đường, xếp chồng lên nhau rất chông chênh và kỳ lạ. Khối đá dưới cùng lớn gấp đôi hòn đá nằm trên, hòn trên cùng lại nằm chìa ra ngoài phân nửa tưởng như muốn đổ ụp xuống bất cứ lúc nào.

Những khối đá kỳ bí

Nhiều người dân ở đây mượn vách đá làm vách nhà. Ông Lâm Quốc Lương, 85 tuổi, một trong những người Hoa đầu tiên đến Định Quán vào những năm 1930 cho biết, cư dân ở đây xem quần thể "Đá Ba Chồng" giống như kỳ quan "Phi Lai thạch" bên Trung Quốc. Đó là những tảng đá khổng lồ do vận động địa tầng mà hình thành nên 2, 3 tầng chồng lên nhau, tựa như thiên thạch từ trên trời rơi xuống.


Theo các nhà nghiên cứu địa chất, Đá Ba Chồng thuộc di chỉ văn hóa Óc Eo - Phù Nam ở thềm cao nguyên Đông Nam Bộ, là chứng nhân của hàng trăm ngọn núi lửa phun dung nham, sau hàng triệu năm dãi dầu mưa nắng với ba lần "trở mình" ngâm nước biển tràn vào. Tại đây đã phát hiện nhiều công cụ sản xuất, sinh hoạt của người xưa bằng đất nung, đá và đồng.

Nhưng danh thắng Đá Chồng không chỉ có thế. Phía tây bắc của quần thể này là những Hòn Dĩa, núi Đá Voi, chùa chiền... đầy vẻ hấp dẫn của một miền sơn cước. Hòn Dĩa như một cái dĩa nằm trên tảng đá nhỏ cao hơn 43m so với mặt đất. Phía dưới có nhiều đá tảng chụm vào nhau tạo nên những hang động phủ cây cối đầy vẻ huyền bí.

Núi Bạch Tượng hay Đá Voi nằm về phía tây nam, có hình giống như hai con voi lớn nằm cạnh nhau. Trên đỉnh là hòn Voi Đực có chùa Thiện Chơn với tượng Phật Thích Ca khổng lồ cao hơn 20m nhìn về hướng đông, được xây từ năm 1970. Hòn đá Voi Cái nằm cạnh bên. Dưới chân hòn Voi Đực có hang Bạch Hổ tối om.


Tương truyền ngày xưa có một cặp hổ trắng về ẩn tại núi Đá Voi, chúng không ăn thịt mà thường xuống nghe tụng kinh ở chùa Thiện Chơn. Sau này do chiến tranh, Định Quán là trọng địa của Chiến khu D, cặp hổ đi đâu không biết nhưng hang Bạch Hổ vẫn còn.

Trên đỉnh núi lửa

Đường lên đỉnh các ngọn núi lửa trong quần thể Đá Chồng khá cheo leo, phải nương theo rẫy của người dân để lên. Trong "Du lịch ba miền" của Bửu Ngôn có ghi: "Đứng trên đỉnh, phễu núi lửa là một lòng chảo trũng sâu, như một sân vận động. Núi lửa ở đây thuộc thời kỳ hậu Jura, cách đây 150 triệu năm. Không hiểu tại sao ngọn núi lửa nhỏ này lại có thể tồn tại nguyên vẹn như vậy? Ở quanh núi vẫn còn rất nhiều loại đá bọt dung nham".


Quần thể Đá Chồng có hàng trăm núi lửa to nhỏ đã tắt từ hậu kỷ Jura, hầu như còn nguyên vẹn và được đánh số. Phễu núi lửa mà Bửu Ngôn nói là ngọn núi số 118, nay được trồng đầy cây điều và rau cải. Dưới chân núi là những tảng đá bọt do dung nham núi lửa tạo thành. Những rẫy thuốc lá, bắp, điều và sầu đâu tươi tốt chạy theo từ chân núi tới đỉnh.

Từ trên đỉnh 118 nhìn xuống, giữa những núi đá lạnh là những thung lũng xanh thấp thoáng buôn làng người Châu Mạ, những dòng suối uốn lượn theo nắng chiều như vào vô tận.


Khu Đá Chồng nối liền cao nguyên Bảo Lộc, Lâm Đồng với đồng bằng Nam Bộ và gần như nằm giữa những danh thắng nổi tiếng của Đồng Nai trong bán kính không đầy 30km: làng nổi La Ngà, làng đá Nguyễn Gia Trang, Tượng đài Chiến thắng La Ngà, Khu du lịch Thác Mơ, Suối Mơ, Rừng nguyên sinh Nam Cát Tiên, di tích nhà tù Tà Lài... Khu danh thắng Đá Chồng Định Quán đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao & Du lịch) xếp hạng di tích danh thắng cấp quốc gia vào năm 1988.