Ngôi nhà "trăm cột" ở xã Long Hựu Đông (huyện Cần Đước, Long An) được xây dựng hoàn toàn bằng gỗ từ trước năm 1904. Nhà được làm theo kiểu kiến trúc thời Nguyễn, trong trang trí có nhiều họa tiết mang phong cách phương nam.

Về ấp Trung, xã Long Hựu Đông, huyện Cần Đước (Long An) hỏi thăm nhà trăm cột, không ai là không biết. Nhà hoàn toàn làm bằng gỗ, lợp ngói âm dương. Nhà chính phía trước gần như còn nguyên vẹn. Nối với nhà trước là hai dãy nhà hai bên và sau cùng là lẫm lúa - chiều dọc của nhà đến 42 m, kiểu thức kiến trúc chữ Quốc - ở giữa là sân vuông, mỗi chiều rộng 6m.

Kết cấu theo kiểu nhà rường của Huế (còn gọi là nhà xuyên trính, đâm trính, nhà chày cối), khung sườn nhà không sử dụng hàng cột cái ở giữa mà từng cặp cột cái nối liền với nhau theo chiều ngang nhà và được nêm cứng bằng một thanh gỗ xuyên ngang gọi là cây trính. Các cây trính ở nhà trăm cột được uốn cong chạy chỉ - như các ngôi nhà cổ của bác sĩ Vàng và đốc phủ Hổ ở Bình Dương - theo kiểu miền trung; khác với các cây trính ở đồng bằng sông Cửu Long thường có dạng thẳng.

Các vì kèo ở đầu hồi nhà được chạm nổi đầu rồng - khác với nhà cổ ở Bình Dương chạm hình lá. Mặt trong, bên dưới kèo, giữa những hàng cột thứ hai và ba là những khung hình chữ nhật chạy chỉ: chính giữa khung chạm nổi tứ thời dạng "văn hóa lá" rất đặc trưng của Huế như sen hóa quy; phật thủ hóa long; mai hóa lân; cúc hóa phượng… rất sắc sảo. Ở bao lam trung tâm, phía dưới chạm hoa sen tả thực với lá xòe lá cụp; gương sen mãn khai lẫn búp; bên trong là những cây tùng, chim trĩ, hoa cúc và chim vàng anh. Chính giữa chạm cuốn thư theo kiểu chữ Triện "chân lư", dưới là môtip chim.

Với kỹ thuật chạm lộng sắc nét và tinh tế, các chi tiết đều được gọt giũa bằng những lát đục sắc gọn, đường vuốt công phu và lối tỉa cành uyển nhã. Bố cục đồ án ở các bao lam tuy có sự khác biệt song đều hàm ý cầu an (môtip công); hạnh phúc (dơi); phú quý (chim); trường thọ (tùng). Khung cột ở bốn cột gắn bao lam trang trí các đồ án "tứ thời" với các môtip dạng cặp đôi cảnh vật như "tùng-lộc", "mai-hạc"… được chạm nổi bằng kỹ thuật chạm "bông kênh" khá độc đáo. Hoa văn thể hiện dạng khối, họa tiết gần như tách khỏi nền và vượt khỏi khung trang trí.

Nhà được xây dựng theo kiểu thức thời Nguyễn, tuy nhiên trong trang trí vẫn có những nét của địa phương phương nam. Ở phần lá gió ngăn giữa phòng khách và gian nhà thờ bên trong (trong đồ án "bát quả"), bên cạnh những trái lựu, phật thủ, bí, khế… các loại cây ăn trái của phương nam cũng chiếm tỷ lệ khá lớn với mãng cầu xiêm, măng cụt, bình bát, điều… Và một số đồ án theo phong cách phương nam như dây lá tây ở bàn tròn, bàn chữ nhật; song tiện ở trường kỷ, vách nhà lá gió; hoa hồng ở bao lam.

Ông Trần Văn Ngộ người quản lý hiện nay của ngôi nhà, cho biết ngôi nhà này xây dựng trước năm 1904, do thợ làng Mỹ Xuyên, làng chạm khắc mộc nổi tiếng của Thừa Thiên - Huế, làm ròng rã trong ba năm liền. Riêng phần trang trí phải mất bốn năm mới xong. Ngôi nhà hiện nay còn 120 cột nên người địa phương gọi là nhà trăm cột. Năm 1997, ngôi nhà đã được Bộ Văn hóa - Thông tin công nhận là di tích lịch sử cấp quốc gia.

Nguồn tin: www.saigonnet.vn