Thác Sông Ray Còn Có tên gọi là thác Xuân Sơn và nay còn có tên là thác Hoà Bình nằm trên địa phận huyện Châu Đức nhưng tiếp giáp với huyện Xuyên Mộc, do đó có thể đi từ hai lối để đến với thác Xuân Sơn.
Thác Xuân Sơn là một điểm du lịch còn chưa được khai thác của huyện Châu Đức, trong tương lai đây sẽ là nơi nghỉ ngơi, du lịch sinh thái của du khách, nhất là với lứa tuổi thanh niên, học sinh, sinh viên.
Người Châu Ro ở huyện Châu Đức có câu chuyện kể về sự tích Thác sông Ray:
Ngày xa có một ông già người Châu Ro tên là Kiêu có sức khoẻ hơn người. Một hôm Klêu dắt chó vào rừng đi săn. Đi từ sáng cho đến trưa mà chẳng gặp một con thú nào. Bụng đói, chân chồn, mắt hoa, Klêu định tìm bóng mát cây rừng ngả lưng thì bỗng đâu ở phía trước đàn chó săn sủa lên dữ dội. Theo thói quen, Klêu rút tên, giương ná lom khom tiến về phía bầy chó săn đang sủa, nhưng thật lạ Klêu chẳng thấy có con thú nào cả, bầy chó săn càng lúc càng sủa mạnh, bực mình Klêu bèn xua bầy chó ra, có một chiếc lá to bằng bàn tay lật lên, lật xuống đều đặn như có người đang thở vậy. Để ý nhìn kỹ vào vật lạ, rồi tò mò, Klêu lấy mũi tên khều thử vào chiếc lá thì tự nhiên nước ớ đâu phun lên, dựng thành tháp nước khổng lồ, trắng xoá, chảy lênh láng vây quanh Klêu. Còn chưa hết bàng hoàng thì Klêu đã nghe từ trong dòng nước tiếng nói rất to:
- Mẹ Biển! Mẹ Biển! Đưa ta về với Mẹ Biển.
Klêu lặng lẽ bước đi. Lạ thay Klêu đi đến đâu nước cũng theo đến đó, Klêu phải đi vòng vèo, trèo lên, lội xuống qua những tảng đá cao nước cũng vòng vèo uốn lượn chạy theo.Thật lạ là đi như thế mà Klêu không hề thấy mỏi chân. Khi đến rừng T'Dao thì trời tối, Klêu và bầy chó săn cung tìm chỗ nghỉ đêm. Klêu leo lên tảng đá to nằm ngủ. Đàn chó vây xung quanh. Để bảo vệ Kiêu, nước chia thành bảy dòng chảy vây quanh Klêu.
Sợ Klêu đói, bệnh không ai đưa đi gặp Mẹ Biển, nước liền biến sức khoẻ của mình thành không khí để Klêu hít thở nuôi cái bụng.
Sánh sớm hôm sau Klêu và dòng nước tiếp tục đi về với Mẹ Biển. Đang đi quen địa hình rừng núi cao khi xuống đồng bằng phẳng phiu, nhiều đoạn Klêu phải đu dây rừng mới xuống được. Nếu không đu được dây rừng đành nhẩy vực. Vực thẳm nơi nước nhảy nay là thác Sông Ray.
Hồ Sông Ray nay là một nơi giữ nước phục vụ cho việc tưới tiêu ở khu vực hạ lưu. Hiện tại khu vực này đang được quy hoạch thành một khu du lịch sinh thái với lợi thế địa hình tự nhiên nư: đối, núi, hồ, suối, thác, rừng cây xanh…
(N.H.T Theo BRVTTR)
