Thành cổ nằm ở trung tâm thị xã Quảng Trị, cách quốc lộ 1A hơn 1km về phía Ðông. Thành cổ Quảng Trị được vua Gia Long cho di chuyển từ làng Tiền Kiên (Triệu Thành, Triệu Phong) về làng Thạch Hãn vào năm 1809, ban đầu chỉ đắp bằng đất. Năm 1827 dưới triều vua Minh Mạng, thành cổ Quảng Trị chính thức được xây dựng bằng gạch, nằm trên địa phận hai làng Tri Bưu và Thạch Hãn.

Thành được cấu trúc theo kiểu Vô-ban chu vi 2.160m bốn mặt có bốn cửa ra vào. Bốn góc có bốn pháo đài nhô hẳn ra ngoài để kiểm soát bốn cửa thành. Bên trong thành có hành cung được bao quanh bằng hệ thống tường dày, chu vi 400m. Hành cung là ngôi nhà ba gian, hai chái làm nơi vua lễ bái, thăng chức cho các quan hay tổ chức các lễ tết định kỳ trong năm.

Ngoài hành cung, trong thành còn có cột cờ, dinh Tuấn Vũ, dinh án sát, dinh lãnh binh, kho thóc...Khi Pháp đặt chính quyền bảo hộ mật thám, trại lính khố xanh, cơ quan thuế, nhưng bây giờ những dấu tích đó đã không còn, tất cả đã bị phá hủy, san phẳng bởi bom đạn Mỹ ngụy trút xuống vào mùa hè lửa năm 1972.

Cả thế giới biết đến Thành cổ Quảng Trị với sự kiện 81 ngày đêm (từ 28-6 đến 16-9-1972). Quân nguỵ với lực lượng tinh nhuệ nhất, quyết dùng hỏa lực mạnh tái chiếm Thành cổ Quảng Trị trong 2 đến 3 ngày. Chúng đã huy động mỗi ngày 140 lượt máy bay B52, hơn 200 máy bay chiến thuật, 12 đến 16 tàu khu trục, tuần dương hạm thả bom, nã pháo vào thị xã.

Chỉ trong 40 ngày đêm, Mỹ ngụy đã ném xuống 8 vạn tấn bom, bằng số bom Mỹ dùng trong 1 tháng cao điểm trên toàn bộ chiến trường Châu Phi hồi chiến tranh thế giới thứ II, có ngày số bom Mỹ ở Quảng Trị vượt xa số bom ném ở chiến trường miền Nam trong những năm 1968-1969. Ðặc biệt dữ dội nhất là ngày 25-7, chúng đã bắn 5.000 quả đại bác, 3km2 thị xã Quảng Trị và vùng ven có ngày chịu tới 2 vạn quả đại bác cỡ lớn, sức công phá của bom đạn Mỹ ở Quảng Trị tương đương với 7 quả bom nguyên tử họ đã ném xuống Hirôsima và Nagazaki Nhật Bản năm 1945.

Nếu tính trung bình thì mỗi người dân sống ở mảnh đất này phải gánh chịu 7 tấn bom. Thật là một sức chịu đựng ghê gớm, khó có thể tưởng tượng nổi, nhưng cũng minh chứng ý chí quật cường của dân tộc ta. 81 ngày đêm cả Thành cổ Quảng Trị rung chuyển trong khói súng bom đạn, và cũng 81 ngày đêm, đồng bào cả nước hướng về Thanh cổ, dõi theo mỗi bước của đoàn quân giải phóng. Tất cả đều quyết chia lửa với Quảng Trị. Miền Bắc chắt chiu từng viên đạn, hạt muối, hạt gạo gửi vào Quảng Trị, Hàng vạn chàng trai từ khắp miền tổ quốc lên đường tòng quân. Trong số những chàng trai ấy, nhiều người đã mãi mãi nằm lại mảnh đất này.

Nguồn tin: saigonnet