Những ngọn tháp Chăm có dáng dấp khác nhau, mỗi ngọn mang trong mình một nội dung, một ý nghĩa thiêng liêng về văn hóa cũng như tôn giáo. Bạn Đỗ Thị Phương Huyền viết.

Chúng tôi tìm về Mỹ Sơn, di sản văn hóa thế giới được UNESCO công nhận cuối năm 1999. Quãng đường 70 km từ Đà Nẵng đến Mỹ Sơn là một cung đường đẹp: đồng lúa, cò bay, đàn bò thong dong trên đường. Đó còn là nụ cười hiền lành, những câu chuyện rôm rả, với người dân địa phương khi chúng tôi dừng chân ở quán nước bên đường. Cái chất Quảng trong giọng nói của họ như thêm gia vị cho cuộc trò chuyện ấy.

* Ảnh các di sản văn hóa thế giới

Tôi có vài người bạn quê ở đây, nhưng có lẽ ở thành phố lâu ngày, chất Quảng ấy bị ảnh hưởng của giọng nói vùng miền tụ họp. Nên khi nghe tiếng Quảng đặc sệt ở đây, tôi thật sự thích thú. Sôi nổi, cởi mở nhưng ấm áp, tin cậy, đấy là những cảm nhận của tôi về con người nơi đây.

Khi biết tôi có ý định ra miền Trung, một người bạn khuyên tôi hãy đến Mỹ Sơn vào sáng sớm, vì chỉ khi ấy, ta có thể cảm nhận được cái nắng, cái gió, hương vị lá rừng còn đẫm sương đêm, vì khi đó Mỹ Sơn mới thật sự ấn tượng: thung lũng sớm mai như đang tỉnh giấc dưới ánh mặt trời, bóng tháp xô nghiêng trên nền cỏ cây còn đẫm sương đêm. Thật trầm mặc, thật bí hiểm!

 
Đền tháp ở Mỹ Sơn. Ảnh: Đỗ Thị Phương Huyền. 

Những ngọn tháp có dáng dấp khác nhau, mỗi ngọn mang trong mình một nội dung, một ý nghĩa thiêng liêng về văn hóa cũng như tôn giáo. Có những tháp hình núi biểu tượng cho ngọn Mêru, nơi hội tụ của các vị thần trong truyền thuyết Bàlamon giáo. Lại có ngọn tháp có mái cong cong hình thuyền, có ngọn mô phỏng hẳn cả sinh thực khí nam, ảnh hưởng từ tín ngưỡng phồn thực của cư dân vùng lúa nước.

Xung quanh đó, có rất nhiều tượng thần Siva, bò thần Nadin, những khối Linga, Yoni, những hình ảnh biểu trưng đặc sắc của văn hóa Chăm. Tôi đặc biệt ấn tượng với tượng vũ nữ Chăm. Không kín đáo như cô gái múa Chăm ở lễ hội Kate, hình ảnh cô vũ nữ này được tạo hình gợi cảm hơn, quyến rũ hơn, một vẻ đẹp nuột nà, nhưng mạnh mẽ chân khụy xuống, tay đưa lên, cái dáng ấy, đồng thời cũng làm tôi liên tưởng đến một thế võ mà cô đang đứng tấn, đi quyền.

Đến Đà Nẵng mà không ghé Hội An thì quả là một thiếu sót, bởi vì như thế là đã bỏ qua niềm tự hào của cả Quảng Nam và toàn Việt Nam. Nhưng trước khi đến Hội An, ta nên dành chút thời gian để uống café bên sông Hoài. Con sông Hoài với bẹ dừa xanh in hình xuống nước, hàng cau thẳng tắp bên căn nhà ngói đỏ đơn sơ, ụ rơm vàng, một con trâu đang nhai cỏ.

Tôi nhìn thấy một chiếc thuyền câu và đôi vợ chồng đang quăng lưới, họ kéo lưới lên, không nhiều cá cho lắm, nhưng trong mắt họ vẫn ánh lên niềm vui, không chút mệt mỏi, có lẽ bấy nhiêu cá ấy đã đủ cho một bữa cơm ấm cúng, và cũng có lẽ, những người con của dòng sông ấy đang từng ngày giữ gìn cho sông quê mãi giàu, mãi đẹp, mãi thơ. Buổi chiều bên Hoài Giang êm ả là một trải nghiệm thú vị và chắc chẳn không chỉ chúng tôi cảm thấy thế, bởi dọc theo con sông ấy rất nhiều những khách Tây cũng đang thả hồn theo đó. Sông Hoài như một điểm nhấn nữa cho xứ Quảng trên hành trình quảng bá du lịch của mình.

Tôi đến Hội An khá “trễ”, những điểm tham quan trong phố Hội đều đã đóng cửa sau một ngày nhộn nhịp. Nói trễ bởi vì tôi đến vào ngày 16 âm lịch, nếu đến sớm hơn một chút, ngày 14 âm lịch, tôi đã có thể trong cái không gian huyền ảo như một phố Hoài 300 năm trước. Nói thế không có nghĩa Hội An buổi tối không có gì lý thú. Hội An mang đến cho tôi sự ấm áp, thanh bình và chút gì hoài niệm.

Hội An giờ đây đã thành thành phố, đã thành di sản văn hóa thế giới, rêu phong đã bám trên những mảnh tường cổ kính như một dấu tích cho phố Hội đang “già” đi theo năm tháng, nhưng chỉ già về mặt tuổi tác thôi, chứ tinh thần phố Hội còn tốt lắm. Phố vẫn nhộn nhịp người ra kẻ vào, vẫn đông đúc người xem múa lân, hát bài chòi, phố lung linh khi mặt trời tắt nắng, với màu sắc của những món hàng, những bảng hiệu, với ánh sáng từ những chiếc l*ng đèn, sắc đỏ của hội múa lân, sắc nâu sờn của bà cụ mệt nhoài đôi quang gánh.

Và tôi hy vọng hình ảnh gồng gánh ấy sẽ luôn còn đó, tất nhiên là không bảo người ta cứ khó khăn mãi như thế, nhưng xã hội vẫn còn rất nhiều những mảnh đời cần đôi quang gánh để kiếm kế sinh nhai, mong sẽ được đôi lần bắt gặp hình ảnh ấy, để cảm nhận rõ ràng hơn hơi thở Việt Nam.

Một ngày, thời gian quá ngắn ngủi cho một chuyến du lịch, nhưng là một khoảng thời gian thú vị, để khi ra về, tôi mang một niềm hy vọng sẽ trở lại đây vào một ngày không xa.

Đỗ Thị Phương Huyền