Nằm trên đường 9 huyền thoại, di tích sân bay Tà  Cơn thuộc xã Tân Hợp, huyện Hướng Hóa, Quảng Trị là điểm dừng chân quen  thuộc với du khách trong và ngoài nước trên hành trình khám phá “tour  DMZ” (du lịch vùng phi quân sự).


Du khách nước ngoài tham quan chiếc máy bay vận tải  CH-47 trưng bày trong khuôn viên di tích sân bay Tà Cơn. Đây là loại máy  bay chuyên vận chuyển người, vũ khí và lương thực trong những năm lính  Mỹ tham chiến ở Khe Sanh - Ảnh: Tiến Thành

Những ngày đầu tháng 9, lượng khách nước ngoài tham  quan di tích sân bay Tà Cơn dường như đông hơn. Họ là những cựu binh Mỹ  hay những du khách đến từ các nước Anh, Úc, CH Czech… tham quan để biết  và hiểu thêm về cuộc kháng chiến trường kỳ của quân và dân Việt Nam.

Khu di tích còn khá đơn sơ với năm chiếc máy bay (loại  C130, UH-1,CH-47… ), ba chiếc xe tăng còn nguyên vẹn hoặc đã tan xác,  hoen gỉ trưng bày trên những bãi cỏ. Đây là những máy bay, xe  tăng mà quân đội Mỹ từng dùng tham chiến tại chiến trường Khe Sanh - Tà  Cơn cách đây hơn 40 năm.

Một nhà bảo tàng về đường 9 - Khe Sanh trưng bày những  hình ảnh, vũ khí của lính Mỹ, lính quân đội chế độ cũ và quân giải  phóng. Một bia đá tạc ghi chiến công lịch sử được dựng sau hàng chục  loại bom mà quân đội Mỹ đã ném xuống miền tây Quảng Trị trong những năm  1965-1972. Kế đó, những công sự hầm hào, đài chỉ huy, đài liên lạc… được  phục dựng trong khuôn viên sân bay cũng đang khẩn trương hoàn thành.


Cách bố trí, phục dựng di tích của sân bay Tà Cơn hiện  nay còn khá khiêm tốn, nhưng phần nào cũng giúp du khách hình dung về  một thế phòng ngự liên hoàn, cơ động được quân đội Mỹ và lính chế  độ cũ coi là một vị trí “cứng”, cơ động nhất trong cả hệ thống tập đoàn  cứ điểm Khe Sanh.

Toàn sân bay giống như một lòng chảo với bốn bề là núi  non - vốn là những điểm đặt hệ thống hỏa lực lý tưởng, lại cách con  đường 9 huyết mạch chưa đầy 3km. Thế nhưng trước sức mạnh tiến công giải  phóng Khe Sanh của Quân đội Nhân dân Việt Nam, Tà Cơn đã trở thành  chiếc ghế điện đối với liên quân của đối phương. Ngày 26-6-1968, quân Mỹ  buộc phải mở đường máu rút khỏi Khe Sanh - Tà Cơn.

Sau những thăng trầm dâu bể, ít ai có thể ngờ một nơi  từng là nỗi khiếp đảm, là “địa ngục trần gian” đối với lính Mỹ đã trở  thành những vườn cà phê ngút ngàn, những bãi ngô và lạc mơn mởn xanh.

“Thật kỳ diệu. chiến tranh đã qua đi, nhường chỗ cho  hòa bình và sự sống đang từng giờ từng phút nảy nở trên mảnh đất này” -  một Việt kiều CH Czech đã tâm sự với tôi như thế khi tham quan di tích  nổi tiếng này.


Cách TP Đông Hà khoảng 65km và cách cửa khẩu Lao Bảo  khoảng 20km về phía nam, nằm trong tập đoàn cứ điểm Khe Sanh, sân bay Tà  Cơn từng là một cụm cứ điểm quân sự chiến lược của quân đội Mỹ trong  những năm 1966-1968.
           
Địa danh này từng gắn với nhiều chiến tích trong chiến  dịch giải phóng Khe Sanh năm 1968 và gắn với câu nói nổi tiếng chua chát  của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ James R. Schlesinger: “Tuy chúng ta đã ném  cả danh dự nước Mỹ ra để giữ (Khe Sanh) và buộc hội đồng tham mưu trưởng  liên quân cam kết bằng máu, nhưng cuối cùng cũng phải rút chạy”.