Sài Gòn, một buổi chiều vào một hàng quán, nghe cô tiếp viên giới thiệu có sò huyết đầm Ô Loan , mắt ta bèn sáng lên, ký ức ta bèn trải ra với non nước Phú Yên. Lâu lắm địa danh Ô Loan tưởng chừng như vời vợi ở cái xứ Núi Nhạn với nhiều sản vật ngon nhất nước.
Trong từng con sò ấy là từng bài tự tình về một cái đầm đẹp nhất nhì đất nước. (Cách đây 10 năm nó được sắc phong “Miss Nature” quốc gia). Một mặt nước lặng-lẽ-nơi-này rộng 1.200ha. Độ tĩnh lặng thanh bình của vùng nước lợ ba bề núi một bề biển được những nhà sử dân gian ghi lại bằng ca dao:
Lẻ loi như cụm núi Sầm
Thản nhiên như nước mặt đầm
Ô Loan.
Ở đó cũng chất chứa một giai đoạn lịch sử qua nỗi lòng hoài non nhớ nước, nhớ người của cô phụ:
Ô Loan nước lặng như tờ
Thương người chiến sĩ dựng cờ Cần Vương.
Nhưng ở đó vẫn đang đọng lại một nỗi buồn vì tang thương, vì ô nhiễm trong thời gian gần đây.
Mỗi năm nơi này có 20 tấn sò huyết đi khắp bốn phương trời để tự tình về đầm Ô Loan. Một cái đầm với nhiều tặng phẩm thiên nhiên nổi tiếng gồm hàu, tôm cá, cua, cua huỳnh đế... Để chiều nay, tôi bắt gặp lại hình ảnh Ô Loan thanh bình trong một hàng quán Sài Gòn xa 600 cây số.
Sò huyết đầm Ô Loan, huyện Tuy An, tỉnh Phú Yên được bình chọn là ngon nhất nhì Việt Nam. Nói nhất nhì vì có một loại sò huyết khác còn ngon hơn, nhưng ít nổi tiếng hơn có lẽ do sản lượng không nhiều bằng thứ sò mà Ô Loan làm nên thương hiệu sản vật Việt Nam. Đó là sò huyết đầm Thuỷ Triều ở bán đảo Cam Ranh, tỉnh Khánh Hoà. Sau đó mới tới hạng của sò huyết Lăng Cô, tỉnh Thừa Thiên - Huế.
Cả ba nơi sản sinh ba loại sò huyết ngon đều là những danh thắng đẹp nhất nhì. Rõ rằng đó không phải ngẫu nhiên. Có thể nói sò huyết đầm Ô Loan, sò huyết đầm Thuỷ Triều và sò huyết phá Tam Giang là những đại sứ quảng bá cho phong cảnh đẹp của Việt Nam.
Chỉ những người Việt đã đến đã hít thở khí trời, gió biển ở những danh thắng ấy mới thấy hết cái ngon của món sò huyết. Bằng không, tuy được giới thiệu là sò huyết đầm Ô Loan ngon lắm, nhưng chỉ là món sò thiếu đi cái hương vị của ký ức, thiếu đi cái khung cảnh đất trời thanh bình. Thịt sò úc núc, nhai giòn rụm nếu được nướng đúng lửa, nhưng người ăn vẫn không đọc được lời tự tình về non nước nơi con sò đã được sản sinh.
Để người ăn “nghe” được lời tự tình từ những con sò huyết ngon kia, để thưởng thức đến tận cùng cái ngon của ẩm thực là phải giúp họ trải nghiệm được những danh thắng đó. Trải nghiệm được bếp lửa than đơn sơ. Trải nghiệm được những con sò tươi rói vừa bắt lên nướng lửa than, hoặc nướng trên tấm ngói mỏng nước kêu xèo xèo, ăn miếng sò ngọt lịm chấm với tiêu chanh. Trải nghiệm được con người hiếu khách ở những nơi ấy. Thì lúc đó sò huyết mới đúng là sò huyết.
Bạn cũng có thể lắc đầu: “Sò huyết, chuyện không có gì ầm ĩ!”.
Vâng, đó chỉ là chuyện một buổi chiều, trong một hàng quán nhỏ, với những con sò nhỏ… thôi mà.
